... اینکه در روایات ما برای یک قطره اشک برای مظلوم کربلا آنقدر ارزش قائلند، حتی برای تباکی ـ به صورت گریه درآمدن ـ ارزش قائلند، نه از باب این است که سید مظلومان احتیاج به این کار دارد و نه آن است که فقط برای ثواب بردن شما و مستمعین شما باشد. گرچه همه ثوابها هست، لکن چرا این ثواب برای این مجالس عزا آنقدر عظیم قرار داده شده است، و چرا خداوند تبارک و تعالی برای اشک و حتی یک قطره اشک و حتی تباکی، آنقدر ثواب داده است؟ کم‏کم مسئله از دید سیاسی‏اش معلوم می‏شود و ان‏شاءاللّه‏ بعدها بیشتر معلوم می‏شود  .

اینکه برای عزاداری، برای مجالس عزا، برای نوحه‏خوانی، برای اینها، اینهمه ثواب داده شده است، علاوه بر آن امور عبادیش و روحانیش، یک مسئله مهم سیاسی در کار بوده است. آن روزی که این روایات صادر شده است، روزی بوده است که این فرقۀ ناجیه مبتلا بودند به حکومت اموی و بیشتر عباسی و یک جمعیت بسیار کمی، یک اقلیت کمی در مقابل قدرتهای بزرگ در آن وقت، برای سازمان دادن به فعالیت سیاسی این اقلیت، یک راهی درست کردند که این راه، خودش سازمانده است و آن، نقل از منابع وحی[است]به اینکه برای این مجالس اینقدر عظمت است و برای این اشکها آنقدر در دور و برِ این اشکها و عزاداریها، شیعیان با اقلیت آنوقت اجتماع می‏کردند و شاید بسیاری از آنها هم نمی‏دانستند مطلب چه هست، ولی مطلب، سازماندهی به یک گروه اقلیت در مقابل آن اکثریتها[بود]. و در طول تاریخ، این مجالس عزا که یک سازماندهی سرتاسری[در]کشورها است، کشورهای اسلامی است و در ایران که مهد تشیع و اسلام و شیعه است، در مقابل حکومتهایی که پیش می‏آمدند و بنای بر این داشتند که اساس اسلام را از بین ببرند، اساس روحانیت را از بین ببرند، آن چیزی که در مقابل آنها، آنها را می‏ترساند، این مجالس عزا و این دستجات بود  .

در دفعۀ اول که مرا از قم گرفتند و بردند، در بین راه بعضی از این مأمورینی که بودند در آن اتومبیل من، می‏گفت که ما که آمدیم سراغ شما، از این چادرهایی که در قم بود، می‏ترسیدیم که مبادا اینها مطلع بشوند و ما نتوانیم انجام وظیفه کنیم. اینها که هیچ، قدرتهای بزرگ از این چادرها می‏ترسند. قدرتهای بزرگ از این سازمانی که بدون اینکه دست واحدی در کار باشد که آنها را مجتمع کند، خود به خود ملت را به هم جوشانده‏اند در سراسر یک کشور، کشور پهناور، در ایام عاشورا و در دو ماه محرم و صفر و در ماه مبارک،[می‏ترسند]. این مجالس است که مردم را دور هم جمع کرده است. و اگر یک مطلبی بخواهد برای اسلام خدمتی بکند و شخصی بخواهد که مطلبی را بگوید، سرتاسر کشور به واسطۀ همین گویندگان و خطبا و ائمۀ جمعه و جماعت یکدفعه منتشر می‏شود و اجتماع مردم در تحت این بیرق الهی، این بیرق حسینی، اسباب این می‏شود که سازمان داده شده باشد. اگر قدرتهای بزرگ در منطقه‏های خودشان بخواهند که یک اجتماعی ایجاد کنند، با فعالیتهای زیادی که شاید چند روز یا چند دهه می‏کنند، در یک شهری، یک عده ـ فرض کنید ـ صدهزار نفری، پنجاه هزار نفری با خرجهای زیاد و زحمتهای زیاد مجتمع می‏شوند و به قول آن کسی که می‏خواهد صحبت کند، گوش می‏دهند. لکن شما می‏بینید که برای خاطر همین مجالسی که مردم را به هم پیوند داده است، این مجالس عزایی که مردم را به هم جوش داده است، به مجرد اینکه یک مطلبی پیش می‏آید، در یک شهر نه، در سرتاسر کشور، تمام قشرهای مردم و عزاداران حضرت سیدالشهدا مجتمع می‏شوند و احتیاج به اینکه زیاد زحمت کشیده بشود و تبلیغات بشود ندارد؛ با یک کلمه، وقتی مردم ببینند که این کلمه از حلقوم سیدالشهدا ـ سلام‏اللّه‏ علیه ـ بیرون می‏آید همه با هم مجتمع می‏شوند. اینکه بعضی از ائمه ـ شاید امام باقر بوده، من الآن خوب یادم نیست ـ می‏فرماید که برای من یک نفر نوحه‏سرا در منی بگذارید که آنجا برای من گریه بکند و عزا بگیرد، [2]نه این است که حضرت باقر ـ سلام اللّه‏ علیه ـ احتیاج به این داشته است و نه اینکه برای او شخصاً فایده‏ای داشته است، لکن جنبۀ سیاسی او را ببینید. در منی آن وقتی که از همۀ اقطار عالم آدم می‏آید آنجا، یک کسی بنشیند یا اشخاصی نوحه‏سرایی کنند برای امام باقر و جنایت کسانی که با او مخالفت کردند و او را ـ مثلا ـ به شهادت رساندند، ذکر کند و این مسئله موجی باشد در همه دنیا. این مجالس عزا را دست کم گرفتند.

شاید غربزده‏ها به ما می‏گویند که «ملت گریه» و شاید خودیها نمی‏توانند تحمل کنند که یک قطره اشک مقابل چقدر ثواب است. یک مجلس عزا چقدر ثواب دارد. نتوانند هضم کنند و نتوانند هضم کنند آن چیزهایی که برای ادعیه ذکر شده است و آن ثوابهایی که برای دو سطر دعا ذکر شده است. نمی‏توانند این را ادراک کنند و هضم کنند. جهت سیاسی این دعاها و این توجه به خدا و توجه همۀ مردم را به یک نقطه، این، این است که یک ملت را بسیج می‏کند برای یک مقصد اسلامی. مجلس عزا نه برای این است که گریه کنند برای سیدالشهدا و اجر ببرند ـ البته این هم هست و دیگران را اجر اخروی نصیب کند ـ بلکه مهم، آن جنبه سیاسی است که ائمۀ ما در صدر اسلام نقشه‏اش را کشیده‏اند که تا آخر باشد و آن، این[که]اجتماع تحت یک بیرق، اجتماع تحت یک ایده و هیچ چیز نمی‏تواند این کار را به مقداری که عزای حضرت سیدالشهدا در او تأثیر دارد، تأثیر بکند  .

شما گمان نکنید که اگر این مجالس عزا نبود و اگر این دستجات سینه‏زنی و نوحه‏سرایی نبود، 15 خرداد پیش می‏آمد. هیچ قدرتی نمی‏توانست 15 خرداد را آنطور کند، مگر قدرت خون سیدالشهدا. و هیچ قدرتی نمی‏تواند این ملتی که از همه جوانب به او هجوم شده است و از همۀ قدرتهای بزرگ برای او توطئه چیده‏اند، این توطئه‏ها را خنثی کند، الاّ همین مجالس عزا. در این مجالس عزا و سوگواری و نوحه‏سرایی برای سید مظلومان و اظهار مظلومیت؛ یک کسی که برای خدا و برای رضای او جان خودش و دوستان و اولاد خودش را فدا کرده است، اینطور ساخته جوانانی را که می‏روند در جبهه‏ها و شهادت را می‏خواهند و افتخار به شهادت می‏کنند و اگر شهادت نصیبشان نشود متأثر می‏شوند و آنطور مادران را می‏سازد که جوانهای خودشان را از دست می‏دهند و باز می‏گویند باز هم یکی دو تا داریم. این مجالس عزای سیدالشهداست و مجالس دعا و دعای کمیل و سایر ادعیه است که می‏سازد این جمعیت را اینطور، و اساس را اسلام از اول بنا کرده است به طوری که با همین ایده و با همین برنامه به پیش برود. و چنانچه، واقعاً بفهمند و بفهمانند که مسئله چه هست و این عزاداری برای چه هست و این گریه برای چه اینقدر ارج پیدا کرده و اجر پیش خدا دارد، آن وقت ما را «ملت گریه» نمی‏گویند، ما را «ملت حماسه» می‏خوانند. اگر بفهمند آنها که حضرت سجاد ـ سلام‏اللّه‏ علیه ـ که همه چیزش را در کربلا از دست داد و در یک حکومتی بود که قدرت بر همه چیز داشت، این ادعیه‏ای که از او باقی مانده است، چه کرده است و چطور می‏تواند تجهیز بکند، به ما نمی‏گفتند که ادعیه برای چیست؟ اگر روشنفکران ما فهمیده باشند که این مجالس و این دعاها و این ذکرها و این مجالس مصیبت جنبۀ سیاسی و اجتماعی‏اش چیست، نمی‏گویند که برای چه این کار را بکنیم. تمام روشنفکرها و تمام غربزده‏ها و تمام قدرتمندها اگر جمع بشوند، نمی‏توانند یک 15 خرداد را ایجاد کنند. آنچه این قدرت را دارد آن است که در تحت لوای او همه مجتمعند.

ما که داد می‏زنیم که ما اسلام را می‏خواهیم و جمهوری اسلامی را می‏خواهیم، برای این[است]که در جمهوری اسلامی به نام اینکه «اسلامی» است و برای خداست، همۀ ملت مجتمع هستند. و ما دیدیم که برای خاطر همین جمهوری اسلامی بودند و برای خاطر همین که برای خدا قیام کردند، این جمهوری اسلامی برخوردار از چه قدرتی از ملت و از سایر کشورها هم برخوردار شده است.

انقلاب ایران ثمرۀ مجالس عزاداریها ملت ما قدر این مجالس را بدانند، مجالسی است که زنده نگه می‏دارد ملتها را. در ایام عاشورا زیاد و زیادتر و در سایر ایام هم غیر این ایام متبرکه، هفته‏ها هست و جنبشهای این طوری هست. اگر بُعد سیاسی اینها را اینها بفهمند، همان غربزده‏ها هم مجلس بپا می‏کنند و عزاداری می‏کنند، چنانچه ملت را بخواهند و کشور خودشان را بخواهند. من امیدوارم که هر چه بیشتر و هر چه بهتر این مجالس بر پا باشد. و از خطبای بزرگ تا آن نوحه‏خوان در این تأثیر دارد. آن که ایستاده پای منبر چند شعر می‏گوید و چند شعر می‏خواند با آن که در منبر است و خطیب است، اینها هر دو در این مسئله تأثیر دارند؛ تأثیر طبیعی دارند. گرچه خود بعضی اشخاص هم ندانند دارند چه می‏کنند، مِنْ حِیْثُ لا یَشْعُرْ.

تقریباً ما به این مرتبه رسیده‏ایم که ملت ما یکدفعه یک انقلابی کرد و یک انفجاری درش حاصل شد که نظیر آن در هیچ جا نبود. یک ملتی که همه چیزش وابسته بود و این رژیم سابق همه چیز این را از دست داده بود و همۀ شرافت انسانی این کشور را از دست داده بود و همه چیز ما را وابسته کرده بود، یکدفعه یک انفجاری حاصل شد که این انفجار در برکت همین مجالسی[بود]که همۀ کشور را، همۀ مردم را دور هم جمع می‏کرد و همه به یک نقطه نظر می‏کردند. این مسئله را باید آقایان خطبا و ائمۀ جماعت و ائمه جمعه درست بیشتر از آن قدری که من می‏دانم، برای مردم تشریح کنند تا اینکه گمان نکنند که ما یک ملت گریه هستیم. ما یک ملتی هستیم که با همین گریه‏ها، یک قدرت 2500 ساله را از بین بردیم.

کلمات کلیدی:  در محضر استاد   عزاداری