ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: آیه مورد بحث و ترجمه آن به شرح ذیل است:

«الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنشَأَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ فَلَا تُزَكُّوا أَنفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى» (النّجم، 32)

ترجمه: و اما كسانى كه از گناهان كبيره و خيلى زشت پروا كرده‏اند، و لغزش‌های كوچك مرتكب شده‏اند، پروردگار تو مغفرتى وسيع دارد، او به وضع شما آگاه است، چه آن زمانى كه شما را از زمين پديد مى‏آورد، و چه آن زمانى كه در شكم مادرانتان چنين بوديد، پس بيهوده خويشتن را نستاييد كه او بهتر مى‏داند چه كسى با تقوا است.

باید به چند نکته مهم دقت شود:

الف – قبل از هر بحثی اولاً دقت کنیم که "گناه" خودش یک مصیبت مُهلک است و توجیه آن مصیبتی به مراتب بزرگتر، به ویژه اگر آن توجیه، با تفسیر به رأی، مستند به آیات قرآن کریم و احادیث شود، چون این خودش می‌شود: دروغ و افترا بستن به خداوند سبحان، قرآن و اهل عصمت علیهم‌السلام!

ب – فرمود: تفکر بالاترین عبادت است و امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمود در عبادتی که تفکر نباشد، هیچ نیست؛ پس کسی که به توحید و معاد اعتقادی دارد که حرف از "گناه و صواب" و در نتیجه "عقاب و ثواب" می‌زند، باید کمی فکر کند که آیا العیاذ بالله، خدا مجوز گناه می‌دهد؟ آیا این ابلیس لعین و سایر شیاطین جنّ و  انس نیستند که دعوت به گناه کرده و آن را کوچک جلوه می‌دهند و توجیه می‌کنند؟ و فکر کند که اصلاً گناه و صواب را چه کسی تعیین و تبیین و ابلاغ کرده است و اساساً اگر خداوند متعال انجام کاری را اجازه دهد، آیا آن کار دیگر در زمره‌ی گناهان محسوب می‌گردد؟! آیا اگر کسی آیه‌ را بخواند و سپس بگوید: بر اساس این آیه مجوز گناه صادر شده، به غیر از تفسیر به رأی، به گناه دروغ و افترا بستن به خداوند سبحان آلوده نشده است؟!

ج – اول بگویند: در کجای این آیه خوانده‌اند که "گناه صغیره" مجاز است و اشکالی ندارد؟ و در کجایش خوانده‌اند که خدا حتماً و قطعاً می‌بخشد، هر چند که شخص عمداً مرتکب گناه شود؟ تا بعد راجع به آن بحث شود.

حکایت: این حکایت قدیمی را شاید شنیده‌اید که کسی مدعی بود به حکم خدا و بر اساس آیه قرآن و دستوری که برای مؤمنین آمده است نماز نمی‌خوانَد! پرسیدند: آن کدام آیه است؟ گفت: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ – ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به نماز نزدیک نشوید» و دیگر بقیه‌ی همین که قید «وَأَنتُمْ سُكَارَى – در حالی که مست هستید / » را نمی‌خواند.

د – این توجیه، مثل همان کسی است که نمازش را مستند به آیه قرآن ترک می‌کند. او ابتدای آیه که فرمود: «الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ – اجتناب از گناهان بزرگ و عمل به زشتی‌ها» را نمی‌خواند، بعد می‌گوید، " اللَّمَمَ " یعنی تو مجازی که گناهان صغیره انجام دهی؟! آیا این توجیه خودش یک گناه کبیره نیست؟!

حال بفرمایند: کدام گناهی کوچک است؟ و آیا تشخیص و تعیین کبیره و صغیره با گناهکاران است؟ و بفرمایند: داور کیست؟ آیا گناهکاران از طرف خدا خود را می‌بخشند؟! امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند: «بزرگ‌ترین گناه، آن گناهی است که مرتکبش آن را کوچک بگمارد».

اللّمَم – معنی "لمم" لغزشی است که صورت می‌گیرد و یا پیش می‌آید و دامنه‌ی‌ آن نیز بسیار وسیع است. پس این طور نیست که هرکسی سرِ خود گناهی را صغیره قلمداد کند و بعد اضافه کند که بر اساس این آیه خداوند سبحان اجازه ارتکاب به آنها را داده است و تضمین نموده که می‌بخشد! اگر کاری مجاز باشد که دیگر بخشش نمی‌خواهد.

در یک روایت، امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:  «لمم اين است كه كسى بر گناهى تصميم بگيرد و بعد استغفار كند / اصول كافى، ج 2، ص 442 » - در روایت دیگری فرموده‌اند: «لمم اين است كه انسان گاهى گناهى را مرتكب شود، و ديگر تا مدتى پيرامون آن نگردد، و باز بار ديگر مرتكبش شود / اصول كافى، ج 2، ص 441» - در روایتی دیگر فرمودند: «لمام آن بنده‏اى است كه پشت سر هم گناه مى‏كند، اما طبعش خواهان آن نيست / اصول كافى، ج 2، ص 442» و ... .

ﻫ – اما در هیچ یک از این تعابیر و روایات، بیان نشده که معنی «لمم»، گناه صغیره است. مضافاً بر این که تصریح نشده که خداوند متعال گناه صغیره را حتماً می‌بخشد. پس منظور آیه این است که اگر عده‌ای دائم توجه به خدا و عملکرد خود داشتند و مراقبت کردند تا نه گناه کبیره کنند و نه عمل به زشتی‌ها کنند، اما به هر دلیلی لغزشی صورت گرفت، از رحمت واسعه‌ی الهی ناامید نگردند. استغفار کنند، توبه کنند و دوباره به اصلاح خطا اهتمام ورزند و البته تصریح نمود که خدا به احوال شما دارد. خب یک معنایش نیز این است که او می‌داند، چرا گناه کردی؟ چرا به جای توبه، توجیه کردی؟ و چرا آن توجیه غلط را به او و آیاتش نسبت دادی؟! و معنای دیگرش این است که به قول اهل عصمت علیهم السلام: خدا راجع به بهشتش گول نمی‌خورد.

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره نجم