«ایکس – شبهه»: فقهای شیعه، ذکر «اشهد ان علی ولی الله» را از اجزای اذان شمردن بدعت دانسته‌اند و نه ذکر آن را به عنوان استحباب.

1 ـ اکثریت علمای شیعه معتقدند که جملۀ  مذکور جزء اذان نیست، در این باره برخی از فقها مانند شهید اول در الذکری می گوید: در این که علی ولی و حجّت خداست و این که آل محمد بهترین مردم هستند شکی نیست لکن این جمله جزء اصلی اذان نیست. (الذکری ج3  : 202)

شهید ثانی  در روض الجنان ص22 می گوید: اضافه کردن جملۀ «ان علیا ولی الله وآل محمد خیر البریة) در اذان به عنوان جزء اذان بدعت است.

2 ـ روایاتی وارد شده مبنی بر این که هرگاه شهادتین (شهادت به توحید و شهادت به نبوت و رسالت گفته شد شهادت به ولایت نیز گفته شود: اما روایات:

الف: عن عبدالله بن سنان، عن ابی عبدالله(ع) قال: لما خلق الله العرش خلق ملکین فاکتنفاه فقال: اشهد ان لا اله الا الله، فشهدا ثم قال: اشهد ان محمد رسول الله فشهدا ثم قال: اشهد ان علیا امیر المؤمنین فشهدا.

عبدالله بن سنان از امام صادق(ع) نقل می کند که فرمود: وقتی خداوند عرش را خلق کرد دو ملک را نیر خلق کرد ـ آن دو ملک عرش را در برگفتند عرش گفت شهادت می دهم که جز خداوند یکتا خدایی نیست آن دو  ملک نیز شهادت دادند، عرش گفت شهادت می دهم که محمد(ص) فرستاده خداست آن دو ملک نیز شهادت دادند عرش گفت شهادت می دهم که علی(ع) امیر و امام مؤمنان است آن دو ملک نیز شهادت دادند.

ب: از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: «فاذا قال أحدکم لا إله إلا الله محمد رسول الله فلیقل علی امیر المؤمنین ولی الله»

هرگاه یکی از شما کسی لا اله الا الله و محمد رسول الله را گفت بهتراست علی امیر المؤمنین ولی الله را هم بگوید (مستدرک سفینه البحار ج6 : 83، الاحتجاج 1: 231)

و روایات دیگری قریب به این مضمون در این زمینه وجود دارد که از ذکر آن صرف نظر می کنیم، از مجموع این روایات استفاده می شود که گفتن «علی ولی الله» و یا شهادت به آن مطلقاً چه در اذان و چه در غیر اذان مستحب است.

در روایتی (از کتاب المناقب ابن شاذان) از امام صادق(ع) آمده است که پیامبر اکرم(ص) از قول خداوند عز وجل نقل می کند که فرمود: «من لم یشهد ان لا اله الا انا وحدی او شهد بذلک ولم یشهد ان محمد عبدی و رسولی، او شهد بذلک و لم یشهد ان علی بن ابی طالب خلیفتی او شهد بذلک ولم یشهد ان الأئمة من ولده حججی فقد جحد نعمتی وصغر عظمتی». (مستدرک سفینه البحار ج6 : 85)

«هرکس شهادت به وحدانیت من ندهد یا شهادت به توحید بدهد اما شهادت ندهد به این که محمد(ص) بنده و فرستادۀ من است یا به این شهادت بدهد اما شهادت ندهد که علی بن ابی طالب(ع) خلیفه و جانشین من است  و یا شهادت دهد اما شهادت ندهد که امامان بعد از او از فرزندان او و حجت من هستند نعمت مرا انکار کرده  از بزرگی من کاسته و...».

2 ـ وقتی شیعه این جمله را جزء اذان نمی داند بلکه به عنوان یک اعتقاد می‌خواهد آن را در ضمن اذان اعلام کند چنانچه درجاهای مختلفی این را ابراز می کند چه دلیلی بر منع وجود دارد و هیچ نصی نیز بر نفی آن وجود ندارد.

علاوه بر این که طبق نظر فقهائ شیعه حتی تکلم در اثناء اذان جایز است و مضرّ به اذان نیست. تاچه رسد به این که بخواهد یک امر اعتقادی مهمّی را که دلیل بر استحباب آن وجود دارد در ضمن اذان اعلان کند. مضافاً بر این که روایتی معروف در کتب معتبر سنی و شیعه نقل شده که «ذکر علی عبادة» ذکر و یاد امیر المؤمنین عبادت است. (تاریخ مدینه دمشق ج42: 356، کنز العمال ج11 : 601، الجامع الصغیر ج1 : 665»

3 ـ اما این که سنّت معصومین بر این بوده یا نه دلیل قطعی وجود ندارد، هر چند که توصیه‌های آنان در فوق ذکر شد. و البته باید دقت نمود که اهل بیت (ع) به رغم آن که در خفقان و تقیه‌ی شدید به سر می‌بردند، به شهادت رسیدند و بدیهی است که نمی‌توانستند شخصاً و به صورت علنی چنین نمایند.

4 ـ البته مسلمانان اهل سنت نباید به بیان این ذکر مستحب ایراد نمایند. چرا که اگر گفتن «اشهد ان علیا ولی الله» در اذان، آن هم نه به عنوان جزئی از اذان، بلکه فقط به عنوان استحباب (پس نگفتن آن نیز ایرادی ندارد) بدعت باشد، پس حذف جملۀ قطعی و ثابت اذان (حی علی خیل العمل) توسط خلیفۀ دوم و ذکر جملۀ (الصلوة خیر من النوم) به جای آن به عنوان اذان چه حکمی دارد؟ آیا بدعت و حرام نیست؟!

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام   ولایت (امام علی)