پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

ابتدا باید دانست آیا اساساً لزومی دارد که وارد بحث آنها شویم و پاسخ دهیم؟ بعد بیندیشیم و بپرسیم که چگونه؟ آیا باید به هر سخن هر کسی پاسخ داد؟!

ابتدا دقت شود که هر بحثی، «امر به معروف و نهی از منکر نیست»؛ بین «امر و نهی» با «بحث، موعظه، ارشاد، نصیحت، تذکر و ...» تفاوت‌های اساسی بسیاری وجود دارد. شاید بحثی جنبۀ دعوت به معروف داشته باشد، اما «امر» نباشد؛ شاید بحثی جنبۀ هشدار نسبت به خطاها و بدی‌ها (منکر) داشته باشد، اما «نهی» نباشد.

شاید کسی به خاطر شرایط نامساعد اقتصادی، به نظام بد و بیراه بگوید و در مواردی نیز درست بگوید و شما متقابلاً از بحران اقتصادی جهان، حتی در امریکا و اروپا بگویید، به اثر جنگ و تحریم نیز اشاره کنید، به 8 سال توقف و رکود تحمیلی به اقتصاد ایران در دوران روحانی اشاره کنید، به پیشرفت‌های حاصله در این دو سه سال اشاره کنید و ... تا اطلاع‌رسانی و روشنگری نموده باشید، این یعنی همان «جهاد تبیین»؛ اما هیچکدام به صورت مستقیم «امر به معروف و نهی از منکر» نمی‌باشد.

بحث، پاسخ و جدل

بحث، پاسخ و جدل نیز هر کدام تعاریف خود را دارند و اسلام برای هر کدام قواعدی وضع و تعریف نموده است؛ به عنوان مثال: در مقام «بحث» می‌فرماید: «وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا - و سخن استوار بگویید» (الأحزاب، 70)؛ یعنی بحث شما، محکم، مستدل، منطقی و مستند باشد. در مقام «پاسخ»، می‌فرماید: بیّنه‌های الهی را بیان نمایید «قُلْ إِنِّي عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي - بگو من از جانب پروردگارم دليل آشكارى دارم» (الأنعام، 57)؛ سپس دلایل عقلی و علمی خود را بیان نمایید و از آنها نیز در مقابل تکذیب یا ادعاهایشان دلیل و برهان بخواهید؛ نه این که اجازه دهید هر چه می‌خواهند بگویند و از شما دلیل بخواهند! «قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ - بگو: دلیل‌تان را بیاورید، اگر راست می‌گویید» (النّمل، 64).

و اما، ممکن است که بحث به "جدل" کشانده شود، یعنی دو طرف بر مواضع خود اصرار ورزند و هر کدام قصد غلبه بر دیگری را داشته باشد؛ در اینجا نیز می‌فرماید: «وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ - به نیکوترین شیوه با آنان جدل بنما» (النّحل، 135)

پاسخ به هر مخالف

در بسیاری از موارد، بهترین پاسخ، همان محل نگذاشتن و پاسخ ندادن می‌باشد، چنان که خداوند سبحان در توصیف ویژگی‌های «عباد الرّحمن» فرمود:

«وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» (الفرقان، 63)

- بندگان خاص خداوند رحمن آنها هستند كه با آرامش و بی تكبر بر زمين راه می‏روند و هنگامی كه جاهلان [نادان‌های بی‌ خرد] آنها را مخاطب سازند به آنها سلام می‏گويند (خداحافظی می‌کنند و با بياعتنائی و بزرگواری می‏گذرند).

بسیاری از آنان که در اتوبوس، فروشگاه و ... بحث راه می‌اندازند، حتی خودشان هم نمی‌دانند که چه می‌گویند! به ویژه جوّسازان در فضاسازی، منتظرند که کسی پاسخ دهد تا بازارشان گرم‌تر شود، هر چند که نه به گفتۀ خود آگاهی دارند و نه به پاسخ‌های مخاطبان گوش می‌دهند!

یک ماه در شبکه‌های فارسی زبان و پست‌های فضای مجازی، ضد تبلیغ کردند که عزاداری نکنید، سیاه نپوشید، غم‌زده نشوید که ضرر دارد، به کودکان چیزی نگویید که آسیب می‌بینند، اصلا کلّ ماجرا دروغ است و ...؛ آیا پاسخ کوبندۀ مردم، با عزاداری در بیش از هزار شهر ایران و نیز روستا و در سرتاسر جهان اسلام و حتی اروپا، آن هم بسیار باشکوه‌تر از همیشه، در آنان تأثیر مثبتی گذاشته و می‌گذارد، هرگز!

«خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ» (البقره، 7)

- خدا بر دلها و گوشهای آنان مهر نهاده، و بر چشم‌های آنها پرده افكنده شده، و عذاب بزرگی در انتظار آنها است.

 ●- بنابراین، هیچ لزومی ندارد که هر کجا یک یا چند نفر مخالف با هم صحبتی در مخالفت کردند و یا در فضای مجازی یاوه‌ای را فرافکنی نمودند، شما حتماً توجه کنید، دخالت کنید و پاسخ دهید! مگر آن که موضوع شناسی و مخاطب شناسی کرده باشید و احتمال دهید؛ احساس کنید که مداخله و پاسخ شما ضرورت عقلی و شرعی دارد و این که حضور، دخالت و پاسخ شما، می‌تواند روشنگر باشد و اثر مثبتی بگذارد.

حکایت:

همین چند شب پیش، فرد بزرگسال و بنّای بازنشسته‌ای، در مسجد بلند شد و با صدای بلند گفت: «اصلاً اسلام نظام جمهوری اسلامی ایران با اسلام نهج البلاغه فرق دارد!» من و بقیه، می‌دانستیم که این بیچاره، اصلاً سواد خواندن و نوشتن هم ندارد، فقط بچه‌هایش کمی بزرگ شده‌اند!

چون محیط مسجد بود و بقیه هم شنیدند، من فقط یک جمله پرسیدم: «مگر شما نهج البلاغه را خوانده‌اید؟!» گفت: «آخه ...» و خواست بحث را به حواشی بکشد، من سخنش را قطع کردم و گفتم: «شما گفتید: با اسلام نهج البلاغه فرق دارد، پس باید آن را خوانده باشید و بدانید که اسلامش چیست که فرق دارد؟!» همین پاسخ برای او و بقیه کافی بود؛ چیزی نگفت، رفت و نشست و به نوشیدن چایش مشغول شد!

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار؛ متشکریم.

پرسش:

اگر در بیرون (فروشگاه و ...)، افرادی از نظام بدگویی کنند، آیا باید وارد بحث شد و امر به معروف و نهی از منکر نمود‌؟ چگونه باید وارد بحث شد‌؟

پاسخ (نشانی پیوند):

 

https://www.x-shobhe.com/shortanswer/12774.html

 

@X_shobhe

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه