پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): اگر چه در معنای «الرُّجْزَ»، برخی گفته‌اند که مقصود دوری کردن از گناهان است، برخی دیگر گفته‌اند که مقصود دوری کردن از عذاب است و برخی دیگر گفته‌اند که با توجه به آیات قبلی، مقصود دوری کردن از تکبر و منت گذاشتن (بر هدایت) می‌باشد، اما در هر حال مقصود دوری نمودن از یک نقیصه می‌باشد.

اما، در پاسخ این که مگر ایشان العیاذ بالله دچار چنین نقیصه‌ای بودند که چنین خطابی آمده است، باید به چند نکته‌ی بسیار مهم دقت شود:

یک – سرتاسر قرآن کریم، ابتدا خطاب به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله می‌باشد و از طریق ایشان دیگران مخاطب قرار می‌گیرند. حال اگر بفرماید: «ایمان بیاورید»، معنایش این است که هنوز ایمان نیاورده‌اید؟!

دو – گاهی کلام، بیان یک قانون [یک باید و یا نباید] است؛ در اینجا مقصود شارع این نیست که مخاطب حتماً خلافش را انجام داده است. بلکه قانون را بیان می‌نماید. مثل: از گناه، از عذاب، از کبر، از منت و ... دوری کن!

سه – گاهی کلام، یک نصیحت خیرخواهانه است، و نصیحت یعنی نشان دادن راه و کار احسن؛ پس باز هم معنایش این نیست که لابد مخاطب و یا مخاطبین، خلاف آن عمل می‌نمودند.

فرض کنید اگر شما به فرد یا جمعی بگویید: «دروغ نگویید – به وعده عمل نمایید - در خیرات از یک دیگر سبقت بگیرید ...»، معنایش این نیست که لابد مخاطبین خلاف آن عمل می‌نمودند.

چهار – گاهی کلام، امر به معروف و نهی از منکر است و "امر و نهی"، با آموزش، تبلیغ، وعظ، نصیحت و ... متفاوت می‌باشد. مصادیق امر به معروف و نهی از منکر، نوعاً موردی است و نه کلی.

●●● – قرآن کریم، جامع کلام است، چون کلام الله است و برای هدایت و رشد بشر نازل شده است، لذا شامل تمامی موارد لازم می‌باشد. از مباحث شناختی، چون: خداشناسی، معادشناسی، نبوت شناسی، ولایت شناسی، دوست و دشمن شناسی گرفته تا انسان‌شناسی، تا اخلاقیات، تا حقوقی (احکام)، تا نصایح و مواعظ، تا استدلال‌های عقلی، تا تذکرات (یادآوری‌ها)، تا حتی شرح حکیمانه‌ی فرازهای تاریخی برای درس و عبرت گرفتن و ...، همه را در بر دارد. لذا اگر فرمود: چنین بکن! معنایش این نیست که ایشان یا سایر مؤمنان چنان نمی‌کردند، و اگر فرمود: چنان مکن! معنایش این نیست که لابد چنین می‌کردند! مگر آن قید و تصریح کرده باشد که برخی از شما چنین می‌کنید و یا چنان نمی‌کنید. و البته همان آیات نیز ابتدا به ایشان نازل گردیده و توسط ایشان به دیگران ابلاغ شده است.

به عنوان مثال: وقتی به مؤمنان می‌فرماید: مانند قوم موسی علیه السلام نباشید که پیامبرشان را آزردند؛ معنایش این نیست که مؤمنان [که پیامبر اکرم (ص) در رأس آنها می‌باشند] چنین می‌کنند، بلکه چون امکانش هست، متذکر شده و بر حذر می‌دارد:

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكَانَ عِنْدَ اللَّهِ وَجِيهًا » (الأحزاب، 69)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد مانند كسانى مباشيد كه موسى را [با اتهام خود] آزار دادند و خدا او را از آنچه گفتند مبرا ساخت و نزد خدا آبرومند بود.

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   سوره مدثر