امام خمینی(رحمة الله) نهاد مقدس خانواده را از بنیادی‌ترین، مهم‌ترین، طبیعی‌ترین و ‏ ‎ ‎‏تأثیرگذارترین نهادهای اجتماعی می‌داند و دربارۀ آن می‌فرماید: ‏

‏‏●- «نقش خانواده و خصوص مادر در نونهالان و پدر در نوجوانان بسیار حساس ‏‎ ‎‏است. و اگر فرزندان در دامن مادران و حمایت پدران متعهد به طور شایسته ‏‎ ‎‏و با آموزش صحیح تربیت شده و به مدارس فرستاده شوند، کار معلمان نیز ‏‎ ‎‏آسان‌تر خواهد بود. اساساً تربیت از دامان پاک مادر و جوار پدر شروع ‏‎ ‎‏می‌شود و با تربیت اسلامی و صحیح آنان استقلال و آزادی و تعهد به ‏‎ ‎‏مصالح کشور پایه‌ریزی می‌شود.»

●- امام یکی از مهم‌ترین وظایف‌ خانواده را نقش تربیتی آن می‌داند. این خانواده است ‏‎ ‎‏که در آن باید اساس و بنیان صحیح تربیت، نهاده شود. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) دربارۀ نهاد ‏‎ ‎‏مقدس خانواده چنین می‌فرماید: ‏

‏‏«‏‏ما بنی بناء فی الإسلام أحبّ الی الله عزّ وجلّ من التزویج‏‏»؛‏در اسلام بنایی ‏‎ ‎‏[نهادی] که نزد خداوند محبوب‌تر از ازدواج باشد، نهاده نشده است. ‏

‏‏در مکتب اسلام نهاد خانواده جایگاهی منحصر به فرد و بی‌بدیل دارد که هیچ ‏سازمان و نهادی نمی‌تواند کارآیی آن را داشته باشد.‎

●- جایگاه زن و مرد در نهاد خانواده‏

‏‏ارکان اصلی خانواده، مرد و زنی هستند که با پیوند زناشویی پایه‌های این نهاد را تشکیل ‏‎ ‎‏می‌دهند. برای شناخت این نهاد ساده و در عین‌حال مهم و تأثیرگذار، بهتر است در قدم ‏‎ ‎‏اوّل، نظر امام را نسبت به آن بدانیم؛ چون دانستن نظر ایشان که همان نظر اسلام است، ‏‎ ‎‏دربارۀ زن و مرد، تأثیر زیادی در جایگاه آنان در داخل نظام خانواده دارد. ‏

‏‏امام در این باره می‌فرماید: ‏

‏‏«اسلام زن‌ها را در مقابل مردها قرار داده؛ نسبت با آن‌ها تساوی دارند. البته ‏‎ ‎‏یک احکام خاص به مرد است که مناسب با مرد است، یک احکام خاص به ‏‎ ‎‏زن است مناسب با زن است. این، نه این است که اسلام نسبت به زن و مرد ‏‎ ‎‏فرقی گذاشته است».‏

‏از سخنان امام خمینی(رحمة الله) به دست می‌آید که ما در بحث خانواده، با دو انسان ‏‎ ‎‏سروکار داریم که در اصل انسانیت هیچ فرقی با هم ندارند و همسانند، البته هرکدام ‏‎ ‎‏ویژگی‌های خاص خودشان را نیز دارند. زن و مرد در عین همسانی نوعی و انسانی، از ‏‎ ‎‏ویژگی‌های جسمی و روانی متفاوت برخوردار هستند. تفاوت‌ها به گونه‌ای است که ‏‎ ‎‏وقتی در کنار هم قرار می‌‌گیرند، مکمل‌ می‌شوند و از زن و مرد ناقص، خانواده‌ای کامل ‏‎ ‎‏به وجود می‌آید. ‏

 امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: ‏

‏‏«لا يَزالُ النّاسُ بِخَيْرٍ ما تَفاوَتُوا، فَاِذَا اسْتَوَوا هَلَكوا /  ‏بحار الأنوار»؛‏ مادام که تفاوت‌ها در میان ‏‎ ‎‏مردم موجود باشد، خیر و صلاح مردم تضمین شده است و آن زمان که ‏‎ ‎‏تفاوت‌ها برداشته شود، هلاکت و نابودی مردم قطعی است. ‏

‏‏بنابراین، پویایی، تکامل و سعادتمندی در تفاوت‌ها است، بدین معنا که باید از ‏‎ ‎‏توانایی‌هایی که منشأ آن، گرایش‌ها و سلیقه‌های مختلف است، استفاده کنیم. اگر ‏‎ ‎‏تمایزها را برداریم، دیگر زن و مرد بودن و تشکیل نهادی به نام خانواده معنا ندارد.‏

●- دقت در انتخاب همسر‏

‏‏دربارۀ گزینش همسر و ملاک‌های آن از سوی معصومان(علیهم السلام) تأکیدات زیادی شده است ‏‎ ‎‏و از آن جمله امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید:‏

‏‏ «‏‏اُنظر أین تضع نفسک و من تشرکه فی مالک و تطلعه علی دینک وسرک ‏‎ ‎‏وأمانتک‏‏»؛‏نگاه کن که وجود و هستی خود را در کجا قرار می‌دهی، چه ‏‎ ‎‏کسی را شریک زندگی، محرم راز و امانت‌دار خود قرار می‌دهی.‏

‏‏آیا هر مرد و زن به صرف این‌که یکی مرد و دیگری زن است، می‌توانند با هم ‏‎ ‎‏زندگی مشترکی داشته باشند؟‏

در پاسخ به این پرسش، امام خمینی(رحمة الله) می‌فرماید: ‏

‏‏«اسلام، انسان‌ساز است؛ می‌خواهد انسان درست کند. از قبل از این‌که شما ‏‎ ‎‏ازدواج کنید، به زن گفته است چه مردی را انتخاب کن، به مرد گفته چه زنی ‏‎ ‎‏را انتخاب کن... آنی که همه، همۀ قوانین دنیا از آن غفلت دارند، هیچ توجه ‏‎ ‎‏به آن ندارند، اسلام به آن توجه دارد.‏»

‏●- امام به فرزندانشان سفارش می‌کردند که هوای مادرشان را داشته باشند: ‏

‏‏«مادران گرچه همه نمونه‌اند، لکن بعض آنان از ویژگی‌های خاصی ‏‎ ‎‏برخوردارند و من در طول زندگی با مادر محترم تو و خاطراتی که از او‏‎ ‎‏ـ در شب‌هایی که با اطفال خود می‌گذراند و در روزها نیز ـ دارم، او را ‏‎ ‎‏دارای این ویژگی‌ها یافتم. اینک به تو‌ ای فرزند و به سایر فرزندانم وصیت ‏‎ ‎‏می‌کنم که کوشش کنید در خدمت به او و در تحصیل رضایت او پس از ‏‎ مرگ من، همان‌گونه که او را از شماها راضی می‌بینم در حال زندگی و پس ‏‎ ‎‏از من بیش‌تر در خدمتش بکوشید.

●- محبّت و اظهار آن به همسر‏

‏مبنای تشکیل خانواده، علاقۀ درونی و عشق پاکی است که زن و مرد نسبت به یکدیگر ‏‎ ‎‏پیدا می‌کنند. خداوند می‌فرماید: ‏

‏)‏وَجَعَلَ بَینَکُم مَّوَدَّةً وَرَحمَةً‏(‏؛‏ و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد / الرّوم،  21.‏

‏‏پس مهر و محبّت میان همسران، از ارکان اصلی زندگی مشترک و خانوادگی ‏‎ ‎‏می‌باشد. به عبارت دیگر، زندگی واقعی یعنی داشتن رابطه ای سرشار و لبریز از محبّت.

‏این بحث را در سیرۀ عملی امام خمینی(رحمة الله) که گوش به زنگ نیازهای روحی و ‏‎ ‎‏روانی همسرش‌ بود، پی می‌گیریم. نامۀ امام به همسرش سرشار و لبریز از محبّت است: ‏

‏‏«تصدقت شوم، الهی قربانت بروم، در این مدت که مبتلای به جدایی از آن ‏‎ ‎‏نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم و صورت زیبایت در ‏‎ ‎‏آئینۀ قلبم منقوش است.‏

‏‏عزیزم، امیدوارم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ ‏‎ ‎‏کند. [حال] من با هر شدتی باشد، می‌گذرد، ولی بحمدالله تاکنون هرچه ‏‎ ‎‏پیش آمد، خوش بوده و الآن در شهر زیبای بیروت هستم. حقیقتاً جای شما ‏‎ خالی است، فقط برای تماشای شهر و دریا خیلی منظرۀ خوش دارد. صد ‏‎ ‎‏حیف که محبوب عزیزم همراه نیست که این منظرۀ عالی به دل بچسبد.‏

‏‏در هر حال، امشب، شب دوم است که منتظر کشتی هستیم. از قرار معلوم و ‏‎ ‎‏معروف، یک کشتی فردا حرکت می‌کند، ولی ماها که قدری دیر رسیدیم، ‏‎ ‎‏باید منتظر کشتی دیگر باشیم. عجالتاً تکلیف معلوم نیست، امید است ‏‎ ‎‏خداوند به عزت اجداد طاهرینم، که همۀ حجاج را موفق کند به اتمام عمل. ‏‎ ‎‏از این حیث قدری نگران هستیم، ولی از حیث مزاج بحمدالله به سلامت، ‏‎ ‎‏بلکه مزاجم بحمدالله مستقیم‌تر و بهتر است. خیلی سفر خوبی است، جای ‏‎ ‎‏شما خیلی خیلی خالیست. دلم برای پسرت قدری تنگ شده است. امید ‏‎ ‎‏است که هر دو به سلامت و سعادت در تحت مراقبت آن عزیز و محافظت ‏‎ ‎‏خدای متعال باشند. اگر به آقا و خانم‌ها کاغذی نوشتید، سلام مرا برسانید. ‏‎ ‎‏من از قِبَل همه، نایب‌الزیارۀ هستم. به خانم شمس‌آفاق سلام برسانید و به ‏‎ ‎‏توسط ایشان به آقای دکتر سلام برسانید. به خاور سلطان و ربابه سلطان‎ ‎‏سلام برسانید.

منبع:

پرتال امام خمینی رحمة الله علیه

 

 

کلمات کلیدی:  رهبری