درس اخلاق از قرآن مجید / 86 - دنیا دار تجارت است - هر کاری تجارت است - تجارت برای سود است، نه ضرر و زیان؛ پس باید تجارتی بنماییم که سودش تضمین شده میباشد. + صوت (7:50 دقیقه)
- كسانی كه كتاب الهی را تلاوت میكنند و نماز را بر پا میدارند و از آنچه به آنها روزی دادهايم پنهان و آشكار انفاق میكنند، تجارت (پر سودی) را اميد دارند كه نابودی و كساد در آن نيست.
***
دنیا دار تجارت است و تجارت یعنی داد و ستد؛ چیزی میدهی و به ازایش چیز دیگری میگیری و در این معامله، یا سود میکنی و یا ضرر. گاهی اصل سرمایه را نیز از دست میدهی که به آن زیان [خسران] گفته میشود.
شرحی مختصر
برخی گمان دارند که «تجارت»، فقط جنبۀ مالی دارد، مانند خرید و فروش کالا یا خدمات - سرمایهگذاری و هرگونه داد و ستد مالی؛ اما چنین نیست، بلکه دنیا دار تجارت است و هر کاری که در آن انجام دهید، نوعی تجارت است.
ظاهر تجارت، با مال انجام میشود، اما باطنش با «مال و جان» میباشد و سرمایهگذاری یا هزینهای که با جان انجام میپذیرد، به مراتب گرانقدرتر و بیشتر از مال میباشد. به عنوان مثال: حتی اگر بخواهید یک نان بخرید، پنج هزار تومان یا کمتر و بیشتر، از مال را میدهید و نانی میگیرید، اما واقع این است که مدتی از عمر را صرف کردهاید تا این مال را به دست آورید، و سپس زمانی از عمر را هزینه مینمایید تا به نانوایی بروید و نانی بخرید. پس، قیمت این نان به مراتب بیش از هزار، سه هزار، پنجهزار یا ده هزار تومان میباشد. مدتی از عمری هزینه میشود که نمیتوان برای یک لحظهاش نیز قیمت گذاشت..
امور به اصطلاح معنوی نیز تماماً «تجارت» است؛ چنان که برای اقامۀ دو رکعت نماز یا تلاوت چند آیهای قرآن کریم نیز دقایقی از عمر شریف را سرمایهگذاری و هزینه مینمایید.
خداوند سبحان در قرآن مجید، تصریح مینماید و تذکر میدهد که حتی ایمان، عمل صالح و جهاد (تلاش دشمنستیز در راه خدا) نیز نوعی تجارت است:
- اگر اين كار كنيد گناهانتان را میبخشد و شما را در باغهائی از بهشت داخل میكند كه نهرها از زير درختانش جاری است، و در مسكنهای پاكيزه در بهشت جاويدان جای میدهد و اين پيروزی عظيمی است.
- و نعمت ديگری كه آن را دوست داريد به شما میبخشد، و آن ياری خداوند و پيروزی نزديك است و مؤمنان را بشارت ده!
فروشنده در این تجارت، انسان مؤمن است - کالایش جان و مالش میباشد که به امانت به او داده شده است - خریدار، خداوند مالک، ربّ و غنی است - و بهای معامله، مقام قُرب در بهشت خداوند است و البته پیروزی در دنیا.
در آیۀ دیگری نیز به این چهار رکن تجارت، یعنی فروشنده، کالا، خریدار و قیمت، اشاره نمود و فرمود: «آنان که در راه خدا میجنگند، به این بازار میآیند و معاملاتی انجام میدهند که سراسر سود سرشار است»:
- خداوند از مؤمنان جانها و اموالشان را خريداری میكند كه (در برابرش) بهشت برای آنان باشد (به اين گونه كه) در راه خدا پيكار میكنند، میكشند و كشته میشوند، اين وعده حقی است بر او كه در تورات و انجيل و قرآن ذكر فرموده، و چه كسی از خدا به عهدش وفادارتر است، اكنون بشارت باد بر شما به داد و ستدی كه با خدا كردهايد و اين پيروزی بزرگی (برای شما) است.
اخلاق (مواضع نظری و عملی) مؤمن، تجارت با خداوند متعال است. او هرگز وارد بازار مکارۀ شیاطین جنّ و انس نمیگردد، چرا که اولاً هیچ خریداری را به خداوند منّان ترجیح نمیدهد و ثانیاً میداند که نه تنها دیگران چیزی ندارند که به او بدهند، بلکه دشمنند، ادای خریدار را درمی آورند و به جز وعدۀ دروغ، کلاهبرداری و ضرر رساندن، قصدی ندارند.
مؤمن، با جان و مالش به میادین جهاد در راه خدا وارد میشود و جهاد یعنی «هرگونه تلاش دشمنستیز در راه خدا»، خواه جهاد مالی باشد، یا علمی، یا اقتصادی، یا فرهنگی، یا جهاد تبیین و یا جهاد در میادین جنگی. او میخواهد هر چه دارد و هر لحظه از عمرش را با خداوند منّان معامله کند؛ چرا که میداند همه چیز فانی و هلاک است، جز آن چه در جهت او و برای او باشد: