بسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

مقدمه:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ»

آدمی، برای انجام هر کاری و رسیدن به هر هدفی، ناچار از توسل به وسایل مربوطه می‌باشد و در این قاعده، فرقی ندارد که موضوع خوردن و آشامیدن باشد، یا رشد، کمال و قرب الهی.

آن که گرسنه است، باید به وسیلۀ خوردن گرسنگی‌اش را برطرف سازد و آن که تشنه است، ناچار است به وسیلۀ نوشیدن، تشنگی خود را مرتفع سازد؛ آن که طالب علم است، باید با توسل به معلم، کتاب، مطالعه و تحقیق، کسب علم کند، و آن که طالب تقویت بدن و جسم خود می‌باشد، باید با تغذیۀ مناسب، نرمش، ورزش و تمرین به این هدف برسد ...؛ و هم چنین آن که طالب رشد، کمال و قُرب الهی است، ناچار باید وسایلی در اختیار داشته باشد و به آنها متوسل شود، تا رشد یابد و به کمال برسد؛ لذا به بندگانش مؤمنش که قُرب او را طالبند فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (المائدة، 35)

- ای كساني كه ايمان آورده‏‌ايد پرهيزگاری پيشه كنيد و وسيله‏‌ای برای تقرب به خدا انتخاب نمائيد (بجویید و برگزینید) و در راه او جهاد كنيد باشد كه رستگار شويد.

بنابراین، باید وسایلی در اختیار باشند که بتوان برای رسیدن به مقصود، به آنها توسل جست. خداوند سبحان، ابتدا وسایل و امکان استفاده از آنها را می‌دهد و سپس می‌فرماید به آنها توسل بجویید.

وسیله و توسل

جوانی منفعل و متأثر از جوّسازی‌های فضای مجازی و محیطی گفت: «خداوند نیازی به این وسایل و واسطه‌ها ندارد و من می‌خواهم بدون وسیله و واسطه او را بندگی کنم و با او در ارتباط باشم!»

به او گفتم: «خداوند سبحان، به هیچ چیزی احتیاج ندارد و آن چه خلق نموده و فرموده، به خاطر رفع نیازهای ماست تا به رشد و کمال برسیم» و افزودم: «حتی دو کلمۀ بی‌واسطه که با خداوند متعال گفتگو نمایی، یک اللّهم، یا الله، یا خدایا هم که بگویی، از مغز و زبان و صدایت گرفته تا کلمات، مفاهیم و ... ...، همه وسایل این گفتگو می‌باشند»

در خاتمه به او متذکر شدم که خداوند علیم و حکیم، نور و انرژی را به واسطۀ خورشید داد، امکان زندگی در زمین را با هوا، آب، جاذبه و ... میسر نمود، انسان را از نطفه خلق نمود، با فرشتگانش وحی فرستاد، جان را به وسیله فرشتگان مرگ می‌گیرد، روزی را با وسایلش می‌دهد، فیض را با واسطه‌ها عنایت می‌نماید و ...؛ لذا هر گاه خداوند متعال چیزی را بدون واسطه و وسیله به تو داد، بگیر و به ما نیز بیاموز!»

حبل الله

در قرآن مجید فرمود: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا - و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد» (آل عمران، 103)

از این فرمایش، چند اصل مسلم معلوم می‌شود:

1- باید ریسمانی الهی باشد که به آن چنگ زده شود؛

2- ریسمان الهی را باید خودش بیاویزد؛

3- ریسمان الهی، باید وجود خارجی داشته باشد که قابل اعتصام باشد.

4- چنگ زدن به ریسمان الهی، باید به صورت جمعی باشد تا سبب رشد گردد.

بدیهی است که چنگ زدن به یک ریسمان، به خودی خود هیچ تأثیری ندارد، بلکه برای بالا رفتن و خروج از وضعیت فعلی می‌باشد.

آن که در چاه‌های عمیق ظلمات جهل، تکبر، بندگی هوای نفس، ظلم به خود و دیگران فرو رفته و برای نجاتش طنابی می‌اندازند، صرف این که آن طناب را بگیرد، هیچ فایده‌ای ندارد، بلکه باید بکوشد به وسیلۀ آن بالا رود؛ و البته همین که اراده نمود، چنگ زد و همّت خود را نشان داد، خداوند سبحان او را بالا می‌برد و نجات می‌دهد: «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ - خداوند ولی [دوست و سرپرست مؤمنان است و آنها را از ظلمات به نور خارج می‌سازد» (البقره، 257)

در هر حال، ابتدا باید خداوند سبحان برای برون رفت انسان از ظلماتی که در آن قرار دارد و بالا بردن او، "حبلی" قرار دهد و آن را بیاویزد و سپس بفرماید که این طناب را بگیر و بالا بیا!

قرآن کریم و اهل عصمت علیهم السلام:

«حبل الله»، همان قرآن کریم و اهل عصمت علیهم السلام می‌باشند، البته نه ظاهر آنها، بلکه حقیقت قرآن مجید و حقیقت ولایت و امامت، که هر دو یک نور، یک حقیقت و یک «حبل الهی» می‌باشند.

خداوندی که به بندگانش می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ»، نه این حبل را پنهان داشته و نه حبل را از بالایی به پایین انداخته و رها نموده، بلکه یک سر حبل دست خودش است؛ و نه چندین حبل قرار داده که هر گروهی به حبلی چنگ زنند!

برخی برای فرار از ضرورت اعتصام به قرآن کریم و ولایت، گفته‌اند: «نماز، روزه، حج و ... نیز حبل الله می‌باشند»؛ اما آیا اینها همان احکامی نیستند که در قرآن مجید آمده و پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام تعلیم داده‌اند؟! پس احکام، رشته‌های متصل به حبل الله [ولایت و امامت] می‌باشند و اگر متصل نباشند، هیچ اعتصامی محقق نمی‌گردد.

بنابراین، امام برحق، ولیّ الله، خلیفة الله و حجّت الله؛ باید «حبل الله» باشد و هست.

چند روایت:

1- عبدالله بن عباس می‌گوید: نزد پیامبر بودیم که فردی اعرابی وارد شد و گفت: شنیدم که فرموده‌اید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ»؛ منظورتان از ریسمان خدا چیست؟! پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله)، دستشان را به دست امام علی(علیه السلام) زده و فرمود: «به این مرد بپیوندید که او ریسمان محکم است». (بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج ‏1، ص 672)

2- جابربن‌عبداللَّه انصاری عرض کرد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! وصیّ شما کیست»؟ فرمود: «همان کسی که خداوند به شما دستورداده است که دست از او بر ندارید و فرموده است؛ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا. عرض کرد: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) برای ما بیان فرمایید که این ریسمان چیست»؟ فرمود: «همان است که خدا فرموده است: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛ مگر به ریسمانی از خدا و ریسمانی از مردم! ریسمانی که از طرف خداست کتاب اوست و ریسمانی که از (سنخ و از میان) مردم است، وصیّ من است». (الغیبهًْ للنعمانی، ص۳۹)

3- امام باقر علیه السلام درباره این آیه فرمودند: «خداوند متعال می‌دانست که امت پیامبر(صلوات الله علیه و آله) بعد از رحلت حضرتشان، گروه گروه می‌شوند؛ لذا آنان را از این پراکنده‌شدن نهی کرد و فرمود که همگی باید بر ولایت آل محمد جمع شوید و متفرق نشوید» (تفسیر القمی، ج ‏1، ص 108)

حضرت امام باقر علیه السلام فرمودند: «آل مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) هُمْ حَبْلُ اللَّهِ الَّذِی أُمِرَ بِالِاعْتِصَامِ بِهِ.» (بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸۵/ العیاشی، ج۱، ص۱۹۴)

- آل‌محمّد (علیهم السلام) ریسمان خدا هستند که به چنگ‌زدن به آن فرمان داده شده است.

4- حضرت امام صادق علیه السلام دربارۀ «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً» فرمودند: «نَحْنُ الْحَبْلُ - ریسمان مائیم» (الأمالی للطوسی، ص۲۷۲)

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اصول اعتقادات   امامت   سوره آل عمران