ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد، چرا كه بعضى از گمان‌ها گناه است؛ و هرگز (در كار ديگران) تجسّس نكنيد؛ و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‌ی خود را بخورد؟! (به يقين) همه‌ی شما از اين امر كراهت داريد؛ تقواى الهى پيشه كنيد كه خداوند توبه پذير و مهربان است!

***

نفرمود که به هیچ وجه و در هیچ موردی، ظنّ (گمان) نداشته باشید؛ چرا که "گمان" در بسیاری از مواد، مقدمه تفکر، تحقیق و رسیدن به نتایج می‌باشد؛ بی‌تردید هر کشف علمی، ابتدا با یک "گمان" شروع شده است. گمان مقدمه‌ی یقین است و ذهن آدمی، گریزی از گمان ندارد. بلکه در آیه‌ای می‌فرماید که «از گمان پیروی نکنید» و اینجا می‌فرماید: «باید نسبت به یکدیگر، از بسیاری از گمان‌ها بپرهیزید که نه تنها خطاست، بلکه گناه هم هست»!

کسی حق ندارد بی‌دلیل نسبت به دیگران سوء ظنّ داشته باشد، و حتی اگر خطا و عصیانی آشکار از او دید، حق ندارد گمان‌های دیگری نسبت به او ببرد.

حال ببینید که این مهم، از روابط شخصی و خویشاوندی و دوستی گرفته، تا روابط اجتماعی بزرگتر و حتی مواضع دینی، سیاسی و ... چقدر نقش‌آفرینی دارد؟! آیا یکی از ترفندهای دشمنان، برای ایجاد بدبینی و تفرقه، القای گمان‌ها بد و غلط (سوء ظنّ) نمی‌باشد؟!

از دیگر اخلاق مؤمنان، "تجسس نکردن" در امور شخصی دیگران است، همان که امروزه غرب به آن رسیده و می‌بالد! اگر کسی ضعف و خطایی دارد که آن را پنهان می‌دارد، دیگران حق ندارند تجسس کنند تا اثبات و علنی کنند که گمان‌شان درست بوده و یا او چنین خطایی دارد!

و از اخلاق نیکوی مؤمنان، پرهیز شدید از "غیبت" است؛ و "غیبت"، بیان مطلبی درست راجع به دیگری است که او از بیان آن راضی نیست. البته اگر آن چه می‌گوید، درست نباشد، "تهمت و افترا" نیز هست.

مؤمن، نه تنها خودش غیبت نمی‌کند، بلکه دیگران را نیز از غیبت برحذر می‌دارد و اگر نپذیرفتند، مجلس غیب را به اعتراض ترک می‌کند، که این خود اثر بسیار ژرفی در ترک غیبت دارد.

این مواضع (اخلاق) مؤمنان نسبت به دیگران است. از ذهن (گمان) شروع کرده، تا رفتار (تجسس) و تا گفتار (غیبت).

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره حجرات