پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«وَمَا أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (القصص، 60)

- آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنيا و زينت آن است؛ و آنچه نزد خداست بهتر و پايدارتر است؛ آيا انديشه (تعقل) نمى‌كنيد؟!

مشابه این تذکر، در آیات دیگری نیز بیان شده است و تأکید بر این است که آدمی بفمهد، دنیا با تمامی زیبایی‌ها، خواستنی‌ها و نعماتش، گذرا و فانی است و آن چه از نعمات ابدیت دارد، حیات اخروی در بهشت و نعماتش می‌باشد.

زندگی (حیات) آدمی را می‌توان به دو بخش کلّی تقسیم نمود که یکی «حیات دنیا» و دیگری «حیات در آخرت» می‌باشد؛ که البته به لحاظ تداوم حیات، مجزای از هم نیستند، بلکه در طول و امتداد هم قرار دارند؛ چنان که پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمودند: «الدُّنيا مَزرَعَةُ الآخِرَةِ - دنیا مزرعۀ آخرت است» (عوالي اللآلي : ۱/۲۶۷/۶۶) و ... .

آدمی در این دنیا، از یک سو حتی به متاع دنیا نیازمند است، و از سویی دیگر عاشق کمال است، لذا همیشه بهتر و بیشترش را می‌خواهد. اگر به او علم و ایمان و تقوا داده شود، بیشترش را می‌خواهد، و اگر به او سلامتی، همسر، فرزندان، خانۀ فراخ و ثروت داده شود، باز هم دوام و زیادتی‌اش را می‌خواهد.

میل به رفع نیازهای دنیوی و نیز دوست داشتن متاع دنیا و تلاش برای برخورداری از نعمات و مواهب الهی در دنیا، نه تنها بد و مذموم نیست، بلکه خداوند سبحان، خودش این محبت را برای انسان زینت داده است، تا بتواند با میل و شوق در این دنیا زندگی کند و به رشد و کمال مطلوب برسد.

چگونه ممکن به حیاتش ادامه دهد، کسی که خودش را و بدنش را دوست ندارد - سلامتی، سیری و سیرابی را دوست ندارد - ارضای غرایز و شهوات گوناگون و از جمله شهوت جنسی را دوست ندارد - برخورداری از همسر و فرزند و شکوفایی عالی‌ترین درجات احساسات و عواطف را دوست ندارد - ثروت، شهرت و اعتبار را دوست ندارد و...؟! لذا چنین دوست داشتنی را در فطرت بندگانش نهادینه نمود و فرمود:

«زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» (آل عمران، 14)

- محبّت امور مادى (مشتهیات - خواستنی‌های مادی)، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسبهاى (مرکب‌های) ممتاز و چهارپايان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است؛ (تا در پرتو آن، آزمايش و تربيت شوند؛ ولى) اينها (در صورتى كه هدف نهايى آدمى را تشكيل دهند،) سرمايۀ زندگی (مادى) است؛ و سرانجام نيك (و زندگىِ والا و جاويدان)، نزد خداست.

●- مؤمن عاقل است و عاقل مؤمن می‌شود؛ و عاقل ضمن توجه به حیات دنیوی خود، به خوبی می‌داند که این دوران، این زندگی و این نعمات، همه متاع دنیا، گذرا و فانی می‌باشند و آن چه باقی می‌ماند، نزد خداوند منّان است.

هر چقدر هم سالم و رعنا باشید، پیر و بیمار و فرسوده خواهید شد: «وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُون - و هر كه را عمر دراز دهيم او را [از نظر] خلقت فروكاسته [شكسته - واژگون] گردانيم آيا نمى‌انديشند (تعقل نمی‌کنند)» (یس، 68) - هر چقدر ثروت داشته باشید، یا از بین می‌رود و یا شما می‌میرید و برای شما باقی نمی‌ماند - هر چقدر شهرت داشته باشید، به زودی فراموش می‌شوید - همسر و فرزندان نیز تا ابد در کنار شما باقی نخواهند ماند و ...!

●- بنابراین، اخلاق [مواضع و عملکرد]انسان عاقل و مؤمن چنین است که به متاع دنیا، به همان چشم متاع دنیا می‌نگرد - محبّتش به زینت دنیا، همان محبت به ابزار است، برای رسیدن به هدف - در کسب و به دست آوردن متاع دنیا می‌کوشد، اما برای استفاده در رشد، کمال و قرب خود به درگاه ربوبی؛ لذا به اسباب و ابزار، دلبستگی و وابستگی پیدا نمی‌کند؛ بندۀ هوای نفس خود و دیگران نمی‌شود.

او عاقل است و می‌داند که هدف قُرب اوست و خواسته نهایی‌اش رسیدن به فلاح ابدی و برخورداری از نعمات بهشتی، در جوار رحمت و لطف او می‌باشد. او سلطنت اخروی را می‌خواهد.

چرا در بیشتر آیات مربوطه، به «تفکر و تعقل» تصریح شده است؟ چون: آدمی با تفکر و تعقل هدف درست را می‌یابد و می‌فهمد که متاع دنیا، هر چقدر هم زیبا، خواستنی، نیکو و کارساز باشند؛ محدود و فانی هستند و اصل حیات اخروی است و آن چه نزد اوست، باقی می‌ماند؛ لذا مؤمن، عقل را به جای هواهای نفسانی، بر مملکت وجود حاکم می‌گرداند، به نفس و خواسته‌هایش که لازمۀ حیات دنیوی می‌باشد نیز با نور عقل توجه می‌کند، و از نعمات دنیوی، که آنها را نیز خداوند منّان موهبت نموده، به امر او و در راه تقرب به او استفاده می‌نماید.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

مشارکت و هم‌افزایی - موضوع و نشانی پیوند متن، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

موضوع:

اخلاق از قرآن مجید / 58 - اخلاق (موضع‌گیری) انسان عاقل و مؤمن، در برابر نعمات و خواستنی‌ها و دوست داشتنی‌های زندگی در دنیا.

متن (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/Qasas/12160.html 

مرتبط (پیوند به فهرست):

دروس اخلاقی از قرآن مجید

 

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره قصص