- ما در رعايت حال شما كوتاهى نمىكنيم و [یاد] شما را فراموش نمىكنيم، اگر جز اين بود گرفتاريها بر شما فرود مىآمد و دشمنان شما را ريشه كن مىكردند؛ پس تقواى خداى بزرگ را پيشه خود سازيد.
●- ذکر (یاد) توسط انسان، فقط ذهنی و لفظی نیست، بلکه در اصل، توجه میباشد و یاد نزد «مُحبّ و محبوب»، همیشه دو طرفه است.
شرح بیشتر
برخی گمان دارند که «ذکر - یاد»، الفاظی چون: الله اکبر، سبحان الله و الحمد لله میباشد که به زبان میآوریم، در حالی که ذکر زبانی، اگر بیان حالت قلبی نباشد، فایدۀ چندانی ندارد.
نقطۀ مقابل «ذکر - یاد ذهنی»، فراموشی است، مانند این که صورت چیزی که آدمی در ذهن داشت، از ذهن او پاک شود، هر چند برای چند دقیقه؛ چنان که وقتی مشغول به کاری میشویم، کارهای دیگری که در ذهنمان بود را فراموش مینماییم.
اما، نقطۀ مقابل «ذکر- یاد قلبی»، غفلت است، و البته یادی که در قلب باشد، به ذهن نیز خطور میکند. وقتی قلب به یاد محبوب افتاد، دلش تنگ شد، قصد دیدار نمود، ذهن نیز فعال میشود که برای وصال چه کند؟
ممکن است «ذکر - یاد ذهنی»، فقط سبب مشغولیت ذهن شود و بلافاصله با مشغولیت به امر دیگری، مورد فراموشی قرار گیرد؛ اما آن چه به آدمی اضطراب یا اطمینان و آرامش میدهد، «ذکر- یاد قلبی» میباشد؛ مانند کسی که دلش به یاد مادر بیمارش افتاده و مضطرب شده، یا کسی که یاد بهبود مادر، به او آرامش میدهد؛ لذا فرمود:
- آنها كسانی هستند كه ايمان آوردهاند و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است، آگاه باشيد با ياد خدا دلها آرامش میيابد.
مقصود از این «یاد»، صرفاً خطورات ذهنی یا قلبی نیست، بلکه «توجه» است و «توجه» در اتخاذ مواضع و جهتگیری تجلی، ظهور و بروز دارد.
●- بدیهی است که فراموشی به خداوند سبحان راه ندارد؛ اما میفرماید: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ - پس به ياد من باشيد تا به ياد شما باشم، و مرا شكر بگذارید و كفران (در برابر نعمتها) نكنيد.» (البقره، 152)
در آیهای فرمود: «هر کجا باشید، من با شما هستم»، در آیهای دیگری فرمود: «از رگ قلب نزدیکترم»، و در آیۀ دیگری فرمود: «هر گاه از تو دربارۀ من پرسیدند - فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ- من نزدیک و اجابت کنندهام»، اما در این آیه میفرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم»؛ یعنی توجه و جهت شما، به سوی من باشد، تا من نیز شما را مورد توجه و موهبت ویژه قرار دهم؛ مشول رحمانیت، رحیمیت و مغفرت خودم گردانم و به نیکوترین وجه، به سر منزل مقصود برسانم. میفرماید: «توجه من به خودتان را در نعمتهایم ببینید و شاکر باشید و کفر نورزید».
●- امام زمان، حضرت مهدی علیه السلام، فرمودند: «إنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ، وَ لاناسينَ لِذِكْرِكُمْ- ما در رعايت حال شما كوتاهى نمىكنيم و [یاد] شما را فراموش نمىكنيم». از همان تذکر به «مراعات»، معلوم میشود که «یاد شما»، صرفاً صور ذهنی، یا حتی خطورات قلبی نمیباشد، بلکه ولایت شما را بر عهده گرفته، مشکلات شما را میداند، دشمنان آشکار و پنهان شما را میشناسد، به قوت و ضعف و امکانات شما آگاه است، و یاریتان مینماید.
بنابراین، متقابلاً باید به «یاد امام زمان علیه السلام» باشیم، چرا که «یاد محبّ و محبوب» یک رابطۀ دو سویه است؛ و این یاد فقط به این نیست که برای ایشان صلوات بفرستیم؛ یا در گوشهای بنشینم و در تصورات خود، ایشان را به ذهن بیاوریم، یا حتی در قلب ایشان را دوست داشته باشیم؛ هر چند که اینها همه، درجاتی از «ذکر - یاد» میباشند، بلکه باید این «یاد» را در مواضع (اخلاق)، گفتارها و رفتارهای فردی و اجتماعی خود، ظهور دهیم؛ به گونهای که معلوم باشد جهت امام زمانی دارند و حقیقتاً دوستدار ایشان و منتظر ظهور و قیام ایشان میباشیم.
ایشان میفرمایند: من به یاد شما هستم، پس شما نیز با رعایت تقوا، پاسخ دهید.