پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

اگر چه ایشان نیز کتاب‌هایی نوشته‌اند، اما چنین نیست که هر دانشمندی، الزاماً کتابی نوشته باشد و یا بنویسد. بسیاری از اساتید دانشگاه‌ها و یا رؤسای مؤسسات علمی و پژوهشی بزرگ، حقوق‌دانان، مهندسان در رشته‌های گوناگون، پزشکان و جراحان، مؤسسات داروشناسی و داروساازی، مربیان در عرصه‌های متفاوت و ...، "دانشمند" هستند و چه بسا نخبۀ عصر خود نیز باشند، اما کتابی ننوشته‌اند.

الف - رسالت، مأموریت، وظیفه و کار اصلی فرستادگان خدا برای هدایت مردم [چه پیامبران و چه امامان]، "ابلاغ (رساندن) دین خدا" می‌باشد، نه نوشتن کتاب؛ چنان که فرمود: «مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ – فرستاده، وظيفه‌اى جز رسانيدن پيام (الهى) ندارد / المائدة، 99».

ب – کارِ اصلی فرستادگان خدا برای هدایت مردم، "آدم‌سازی" است، نه "کتاب نویسی"! حال ممکن است که این آدم ساخته شده، یک عامی کشاورز باشد، یا یک فرمانده نظامی شود، و یا دانشمند و فقیه شود و آموخته‌های خود را نیز بنویسد.

ج – ممکن است دانش‌آموختگان در مکتب اهل بیت علیهم السلام، کتاب‌هایی در رشته‌های گوناگون (اصول، احکام، تاریخ، حکمت، اخلاق و ...) نوشته باشند که همان آموزه‌های آنان باشد، و نیازی نماند که خود آنان دست قلم ببرند و با آن همه مشغله، برای نوشتن کتاب، آن هم در آن شرایط وقت بگذارند. چنان که شاگردان دانشمند امام صادق علیه السلام، چهارصد کتاب [آن هم در آن عصر، نه امروز] نوشته‌اند که همه باقیست.

●●●- در عین حال، بسیاری از ایشان کتاب نیز نوشته‌اند که برخی از آنها در جنگ‌ها، کتاب‌سوزی‌ها، حوادث و ... از بین رفته، اما نام‌شان در کتب دیگر باقیست [که این خود در کتاب‌شناسی منبع تحقیقی و سند می‌باشد]؛ اما در عین حال کتب بسیاری نیز باقی مانده است.

بدیهی است که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام، در طی آن 25 سال غیبت از خلافت، فرصت بیشتری برای تألیف داشتند و کتاب‌های بسیاری را یا نوشتند و یا املا کردند.

از جمله کتب منسوب به اهل بیت علیهم السلام، فهرست زیر می‌باشد:

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

1- «الجامعه»: کتابی است که دربارة‌ احکام حلال و حرام است که با املای پیامبر(ص) و خط علی(ع) نگارش یافته است. (یعنی همان فقه شیعی) 

  2- «الجفر» مندرجات این کتاب حوادث کائنات است و امام علی(ع) آن را در پوست بُز یا گوسفند نوشتند. بدین جهت که بر پوست بُز (یعنی جفر) نوشته شد، آن را «علم جفر» نامیده‌اند که گفته می‌شود مادر ریاضیات و اسرار اعداد و حروف می‌باشد.

 3- «کتاب علی»: در مورد این کتاب نوشته‌اند: این کتاب با املای پیامبر(ص) و خط علی(ع) نگارش یافته است و مشتمل بر مسائل مربوط به حلال و حرام است. این کتاب از امام قبلی به امام بعدی به عنوان میراث امامت منتقل شده و بارها مورد استشهاد امامان بعدی قرار گرفته است.

 4- «مصحف فاطمه»: طبق اسناد معتبر، بعد از رحلت پیامبر(ص) خداوند فرشته‌ای را فرستاد تا حزن و اندوه حضرت زهرا (س) را بکاهد. وی با آن بانوی بزرگ هم صحبت شد و حاصل آن همین کتاب است که با املای حضرت زهرا(س) و خط علی(ع) نگارش یافته است.

5- کتاب الاداب؛ این کتاب منسوب به امام علی (ع) می‌باشد.

6- کتاب الفرائض؛ به قلم امام علی (ع) می‌باشد.

7- جمع القرآن و تأویله یا جمع القرآن علی ترتیب النزول؛ از امام علی (ع).

8- کتاب اعلی فیه ستین نوعاً من انواع علوم القرآن؛ از امام علی(ع) است.

9- کتاب فی زکاه الغنم، از حضرت امام علی(ع).

 10- کتاب فی ابواب الفقه؛ از امام علی(ع).

 11-  کتاب آخر فی الفقه؛ نیز از امام علی(ع) می‌باشد.

 12- عهدنامة مالک اشتر؛ که خود غنی‌تری منشور حکومت می‌باشد، ازامام علی(ع).

13- وصیت به محمد بن حنفیه؛ از امام علی(ع).

مشهورترین آثار بر جای مانده با املای امیرالمؤمنین علیه‌ السلام عبارتند از:

*- القضایا و الاحکام، تألیف بریربن خضیر همدانی شرقی (شهید عاشورا)؛

*- السنن والاحکام والقضایا، تألیف ابورافع ابراهیم بن مالک انصاری (م 40)؛

*- قضایا امیرالمؤمنین، تألیف عبدالله بن ابی رافع؛

*- کتابی در فنون فقه، تألیف علی بن ابی رافع؛

*- کتابی در نکات حیوانات، تألیف ربیعه بن سمیع؛

*- کتاب میثم بن یحیی تمار کوفی؛

*- کتاب الدیات، تألیف ظریف بن ناصح و... که در برخی منابع به نام‌ها و عناوین دیگر یاد شده‌اند. (منبع: سیری در زندگانی امام اول شیعیان، عبدالمجید ناصری؛ شیعه‌شناسی، شماره 3 و 4)

سایر امامان علیهم السلام:

14-  الصحیفه الکامله فی الادعیة؛ از امام چهارم، حضرت سجاد(ع).

15- رساله حقوق؛ از حضرت امام سجاد(ع).

16-  کتاب الهدایه؛ از امام باقر(ع).

17-  رساله امام ششم به نجاشی (والی اهواز) معروف به رساله عبدالله بن نجاشی.

18-  توحید مفضل؛ امام صادق(ع) در مورد خداشناسی، املا نمود و مفضل بن عمر آن را به نگارش در آورد.

19-  کتاب اهلیلجه؛ از امام صادق(ع).

20-  کتاب مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، منسوب به امام صادق(ع).

21- رساله امام ضادق علیه السلام به پیروان شیوه رای و قیاس.

22- رساله آن حضرت درباره غنایم و وجوب خمس در آنها. (در تحف العقول این قسمت و تا بخش شانزدهم از این رساله، نقل شده است).

23- سفارش امام صادق (ع) به عبد الله بن جندب.

24- رساله‌ای که برخی از شیعیان آن را نثر الدرر نامیده‌اند.

25- رساله آن حضرت در احتجاج بر صوفیه که آن حضرت را از طلب رزق و روزی نهی می‌نمودند.

26- تقسیم الرؤیا، در کشف الظنون است که تقسیم الرؤیا از تالیفات امام جعفر صادق (ع) است. در الذریعة آمده است که ما سندی مبنی بر این که این کتاب به کس دیگری جز امام صادق (ع) منسوب باشد پیدا نکردیم.

27-  رساله جبر و تفویض؛ از امام هادی(ع). 22

28-  صحیفة الرضا یا مسند الرضا از امام هشتم(ع).

29-  رساله جبر و تفویض؛ از حضرت امام هادی(ع).

30- اجوبه؛ پاسخ به سؤالات یحیی بن اکثم؛ از امام هادی(ع).

31-  قطعة من احکام الدین؛ از امام هادی(ع).

32-  تفسیر قرآن کریم؛ منسوب به امام حسن عسکری(ع)

33-  مواعظ قصار؛ از امام حسین عسکری(ع)

34-  رساله منقبت؛ از امام حسن عسکری(ع).

35-  رساله منقبت؛ از امام حسن عسکری(ع)).

36-  مکاتبات الرجال؛‌ از امام حسن عسکری(ع).

و ... .

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان.

پرسش:

هر دانشمندی کتابی می‌نویسد، آیا امامان علیهم السلام، خودشان هیچ کتابی ننوشته‌اند؟! آیا امام صادق علیه السلام، که بنیانگذار فقه شیعه بوده‌اند، کتابی ننوشته‌اند؟!

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/history/11237.html

 

 

کلمات کلیدی:  تاریخی   امیر المومنین   امام صادق