پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

برای درک صحیح این مهم، هم خداشناسی بیشتر لازم است و هم انسان‌شناسی در مراتب و درجات گوناگون.

الف – خداوند متعال، خالق، مالک، إله و رب است – برای او همتایی وجود ندارد «وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ» - او مثل و مانندی ندارد «لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ» - خودش خالق و وکیل همه چیز می‌باشد، پس وزیر، مشاور و وکیلی ندارد «اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ / الزّمر، 62»، فعال ما یشاء می‌باشد و هر چه اراده نماید را محقق می‌کند «فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ».

ب – جمیع انبیا، رسولان و امامان علیهم السلام، در درجۀ نخست، مخلوق خداوند متعال می‌باشند، پس هیچ گاه با او برابری ندارند و حتی مقایسه نیز نمی‌شوند – در درجۀ دوم انسان می‌باشند که به لحاظ خلقت بدنی، از نوع بشر هستند، مانند سایر نوع بشر، اما به لحاظ مرتبۀ وجودی و کمال، از همه بالاترند، لذا به آنان وحی نازل می‌شود و ... «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ ... – بگو من بشری مثل شما هستم [با این تفاوت که] به من وحی می‌شود / الکهف، 110»

ج – بنابراین، هیچ مقدار از قوت و قدرت الهی، در کسی به استقلال وجود ندارد، مگر آن خداوند متعال به هر مقدار که بخواهد، در او تجلی دهد؛ و البته تمامی اسمای الهی چنین هستند، چنان که "علیم" فقط خداوند متعال می‌باشد، اما علمش را در کتاب خلقت، در کتاب وحی، در شخص عالِم و دانشمند، به هر مقدار که بخواهد تجلی می‌دهد – فقط خداوند سبحان "ارحم الراحمین" است، اما این رحمت را در بندگانش تجلی داده و فرموده به یکدیگر رحمت آورید و البته انسان کامل، یعنی حضرت رسول اکرم، محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله را مظهر اتمّ این تجلی قرار داده و فرموده: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ – ما تو را نفرستادیم، مگر آن رحمتی باشی برای همگان». زیبایی، قوت، قدرت و سایر کمالات نیز فقط از آنِ خداوند سبحان است، اما در مخلوقاتش تجلی می‌دهد: «وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا ... – اسم‌ها (نشانه‌های) نیکو، همه از آنِ خداوند است، پس او را به آنها بخوانید ... / الأعراف، 180» - حول و قوه (توان) نیز همین طور است.

توان اهل عصمت علیهم السلام در استجابت:

باذن الله - در پرسش تأکید شده که "به اذن خدا" و بدیهی است که نه تنها اهل عصمت علیهم السلام، بلکه هر کسی به اذن خدا، می‌تواند هر کاری را انجام دهد، یعنی این خداست که به دست او انجام می‌دهد. لذا در معجزات انبیاء علیهم السلام، شاهد خلق کردن، تکه تکه و مخلوط کردن چند پرنده و سپس فراخوان آنها، و یا زنده کردن مردگان [باذن الله] نیز می‌باشیم.

«إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ» (المائدة، 110)

ترجمه: (به خاطر بياور) هنگامى را كه خداوند به عيسى بن مريم گفت: «ياد كن نعمتى را كه به تو و مادرت بخشيدم! زمانى كه تو را با» روح القدس «تقويت كردم؛ كه در گاهواره و به هنگام بزرگى، با مردم سخن مى‌گفتى؛ و هنگامى كه كتاب و حكمت و تورات و انجيل را به تو آموختم؛ و هنگامى كه به فرمان من، از گل چيزى بصورت پرنده مى‌ساختى، و در آن مى‌دميدى، و به فرمان من، پرنده‌اى مى‌شد؛ و كور مادرزاد، و مبتلا به بيمارى پيسى را به فرمان من، شفا مى دادى؛ و مردگان را (نيز) به فرمان من زنده مى‌كردى؛ و هنگامى كه بنى اسرائيل را از آسيب رساندن به تو، بازداشتم؛ در آن موقع كه دلايل روشن براى آنها آوردى، ولى جمعى از كافران آنها گفتند: اينها جز سحر آشكار نيست»

دعا و استجابت – ابتدا دقت نماییم، "دعا" این نیست که کسی برود در گوشه‌ای بنشیند و الفاظی را به زبان آورد، بلکه "دعا"، خواندن خداوند سبحان و کریم، و خواستن از اوست. بنابراین، نه تنها اهل عصمت علیهم السلام، بلکه هیچ مؤمنی، کاری انجام نمی‌دهد، مگر آن که او را بخواند و توفیق انجام کار را از او بخواهد، چرا که می‌داند: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ».

در استجابت (برآورده شدن نیاز) نیز باید دقت نماییم که هیچ اجابت کننده‌ای جز خداوند متعال وجود ندارد، چرا که همگان مخلوق و خود فقیر و نیازمند به او هستند و استثناء هم ندارد، چنان که فرمود:

«يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ» (فاطر، 15)

ترجمه: اى مردم شما (همگى) نيازمند به خدائيد؛ تنها خداوند است كه بى‌نياز و شايستۀ هر گونه حمد و ستايش است!

بنابراین، اجابت دعا، فقط و فقط از آنِ اوست، اما خداوند علیم و حکیم، برای هر کاری و هر اجابتی، اسباب و وسایلی قرار داده است؛ مثل آن که بهبودی و شِفا را از او می‌خواهیم، اما وسیله‌اش رجوع به پزشک و انجام تجویز اوست. لذا فرمود: گمان نکنید که رشد، کمال، قرب، استجابت و ...، بدون هیچ وسیله‌ای انجام می‌پذیرد، بلکه وسایل دارد، لذا شما باید به آن وسایل متوسل شوید؛ چنان که نماز و روزه و تلاوت قرآن کریم و سایر عبادات نیز هیچ کدام هدف نیستند، بلکه وسایل رسیدن به هدف (قُرب) می‌باشند – یا معلم، مربی و راهنما هدف نیست، اما وسیله رسیدن به هدف می‌باشد:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (المائدة، 35)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و وسيله‌اى براى تقرب به او بجوئيد! و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد!

مثال از خودمان:

●- زن و مرد، وسیلۀ تولد نوزاد می‌باشند، اما آیا  آنها نطفه، رحِم، ساختار و نوزاد را خلق می‌کنند؟

«أَفَرَأَيْتُمْ مَا تُمْنُونَ * أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ» (الواقعة، 58 – 59)

ترجمه: آيا آنچه از نطفه (در رحم) مى‌ريزيد ديده‌ايد؟ * آيا شما آن را [تا مراحل مختلف تا تولد] مى‌آفرينيد يا ما آفريدگاريم؟

●- باغدار تخم درختی و یا کشاورز بذری را می‌کارد؛ اما آیا او خالق زمین، آسمان، آب، هوا، خورشید، حرارت، بذر و رشد اوست، یا خداوند علیم و حکیم آنها را خلق نموده و گیاه را خلق می‌نماید؟

« أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ * أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ» (الواقعة، 63 - 64)

ترجمه: آيا هيچ آنچه را كشت مى‌كنيد دیده‌اید (در آن اندیشیده‌اید؟! * آيا شما آن را مى‌رويانيد يا ما مى‌رويانيم (زارع حقیقی‌اش ما هستیم)‌؟!

●- وجود مادی و غیر مادی ما، تحرکاتی دارند که در اختیار ما نیست. ناگهان توجه‌مان به خدا و معاد معطوف می‌شود – سلول‌های مغزی ما کار می‌کنند و قلب‌مان می‌تپد – خون در رگ‌ها می‌چرخد و ...، چه کسی این عظمت را خلق کرده و ربوبیت می‌کند. اگر برای بهبودی، دارویی مصرف کنیم، چه کسی مواد آن را با خواصش خلق نموده و به آن اثر می‌بخشد؟!

●- رازق خداوند است، اما فرموده که برای کسب معاش حلال، کار کنید – علیم و معلم خداوند است، اما فرموده برای کسب علم، تلاش کنید و به وسایلش متوسل گردید – هدایت کننده خداوند است، اما  فرموده برای هدایت شدن، شناخت پیدا کنید، ایمان بیاورید، رسولان و امامان علیهم السلام را اطاعت و پیروی کنید و به دوری از گناه و عمل صالح، توکل، توسل و دعا مبادرت ورزید.

●●●- بنابراین، اهل عصمت علیهم السلام که خلفای الهی می‌باشند، به حول و قوه‌ی او – باذن او و به ارادۀ او، هر کاری را انجام می‌دهند، اگر چه زنده کردن مردگان باشد؛ نه این که از خود حول و قوه و استقلالی داشته باشند؛ و چون خلفای الهی و مقربان درگاه او می‌باشند، ما به امر خدا، به آنان متوسل می‌شویم.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

آیا هر کاری که خداوند انجام می‌دهد، ۱۴ معصوم (علیهم السلام) نیز به اذن خداوند می‌توانند انجام دهند؟ مثلاً استجابت دعا، هر چه که باشد - یا فقط دعا می‌کنند تا او انجام دهد؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10911.html

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   دعا   توحید   استجابت   توسل