159 - کفاره‌ای برای گناهان بزرگ - کفاره‌ای قابل انجام برای همگان

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام؛

نهج البلاغه، حکمت 23 /  با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام انصاریان

«مِنْ كَفّاراتِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ اِغاثَةُ الْمَلْهُوفِ، وَالتَّنْفيسُ عَنِ الْمَكْرُوبِ.»

- از کفّاره‌های‌ گناهان بزرگ، به داد دادخواه رسیدن، و اندوه اندوهگین را برطرف کردن است.

شرحی مختصر

هیچ گناهی در برابر خداوند سبحان، کوچک نیست؛ چرا که هر گناهی، هر چند به حسب ظاهر کوچک، عصیان در برابر او و تمرد از فرمان اوست. چنان که امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام فرمودند:

«أَعْظَمُ اَلذُّنُوبِ عِنْدَ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ ذَنْبٌ صَغُرَ عِنْدَ صَاحِبِه» (غرر الحکم و درر الکلم، ج 1، ص 239)

- بزرگترین گناهان در پیشگاه خداوند سبحان، گناهى است که نزد صاحب آن کوچک شمرده شود.

اما، سنگینی گناهان نسبت به یکدیگر متفاوت می‌باشند؛ چنان که هیچ گناهی با کفر، شرک، نفاق و یأس از رحمت الهی، برابری نمی‌کند و هم چنین است ظلم به دیگران و حق الناس، چه کم و چه زیاد؛ که باید ادا و جبران شود و یا حلیّت اخذ گردد.

●- بسیاری در رابطه با خود و خدا، می‌پرسند: «ما گناهان بسیار سنگینی داریم، چه کنیم؟!» و پاسخ می‌گیرند که «استغفار و توبه نمایید» که البته پاسخی بسیار به حق است و دستور العمل خداوند رحمان و رحیم می‌باشد که به واسطۀ پیامبرانش، به تمامی بندگانش ابلاغ نموده است. «وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ - و از پروردگار خود آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او توبه كنيد كه پروردگار من مهربان و دوستدار [بندگان] است» (هود علیه السلام، 90)

اما، برخی گمان می‌کنند که «استغفار و توبه»، یعنی گفتن و یا تکرار لفظ و جملۀ «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»؛ در حالی که استغفار، طلب بخشش و پوشش است که باید قلبی باشد و توبه، ترک گناه و بازگشت از آن به سوی خداوند متعال است که کاری عملی می‌باشد. اما، در عین حال، هر گناهی نیز صرفاً با ذکر «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»، پاک نمی‌شود، بلکه کفاره‌ای دارد که باید داده شود. مانند قضای روزۀ ماه مبارک رمضان، چه به علت بیماری و چه به عمد که هر کدام کفاره‌ای دارند -و یا- کفارۀ شکستن قسم و ... .

*- گناهان عظیم یا گناهان کبیره نیز کفاره دارند و با کفاره بخشوده می‌شوند، چنان که کفارۀ برخی گناهان، «آزاد کردن بردگان» می‌باشد؛ مگر این که کسی توانش را نداشته باشد. اما، کفاره فقط آن نیست که در فقه و رساله آمده است، بلکه تمامی گناهان را شامل می‌شود؛ چه بسا گناهانی که در فقه برای آنها کفاره‌ای بیان نشده است، اما هر گناهی، کفاره‌ای دارد.

●- امیرالمؤمنین فرمودند: «مِنْ كَفّاراتِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ»، یعنی: «از جمله کفاره‌های گناهان بزرگ» نه این که تمام کفارۀ گناهان بزرگ همین است.

آری، از جمله کفاره‌های گناهان بزرگ این است که اگر کسی نزد تو دادخواهی کرد، در حد توانت به دادش برسی و نیز این است که غمی از دلی بزدایی.

شاید، کسی بگوید: «من که قاضی نیستم تا کسی برای دادخواهی به من رجوع کند!»؛ اما چنین نیست، بلکه اولاً از داخل خانه گرفته تا اجتماعات کوچک و بزرگ، مردمان مظلوم، از تمامی مسلمانان جهان، انتظار دادخواهی دارند و هر کسی باید به حدّ خود، به دادخواهی آنان برخیزد. به عنوان مثال: اعتراض در برابر زیاده‌خواهی‌ها، ظلم‌‌ها و جنایات نظام استکباری و سلطه [امریکا و اروپا] و نیز در برابر جنایات رژیم غاصب صهیونیستی، در روز قدس و یا هر سنگر و موقعیت دیگری، از بارزترین مصادیق دادخواهی مظلومان می‌باشد.

پس، ضرورت و الزامی ندارد که کسی به درب خانۀ شما بیاید و دادخواهی کند؛ ظلم آشکار و فریاد مظلومان بلند است، تا می‌توانی و به هر شکل و حدی که می‌توانی دادخواهی کن.

همین‌طور است زدودن غم از دیگران؛ گاه با یک لبخند به پدر و مادر و اعضای خانواده [همسر، فرزند و ...]، دل‌شان شاد می‌شود - گاه با صلۀ ارحام خویشان، دل‌هایی شاد می‌شود - گاه با وقت گذاشتن برای شنیدن ناراحتی‌ها و نگرانی‌ها، یک تسکین، همدردی و یا تذکر و نصیحت و امیدبخشی، غمی زدوده می‌شود و یا دست کم تسکین می‌یابد ... و گاه در توانت هست که کمکی کنی، مشکلی را بر طرف سازی، گره‌ای را بگشایی و ...؛ اینها همه از کفارات گناهان بزرگ می‌باشند و خداوند منّان، به خاطر این رویکرد تو، گناهان بزرگ تو را می‌بخشد. ان شاء الله.

 

 

کلمات کلیدی:  نهج البلاغه   استغفار