پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): ما خودمان نیز وسیله‌ایم برای تحقق بسیاری از چیزهای دیگر. همین دعا نیز وسیله است. به طور کلی، هر چیزی که "هدف" نباشد، وسیله است و جز خداوند متعال، هدفی وجود ندارد؛ پس جز او، همه مخلوق، نیازمند و البته وسیله‌اند.

امروزه چون اذهان درگیر شیوع ویروس "کرونا – کووید 19" شده و ترس و اضطراب نیز مستولی شده، این تفکر نیز پیش آمده که چرا تمامی کارها به صرف دعا انجام نمی‌پذیرد و تمامی مشکلات و بیماری‌ها و خطرات، به صرف دعا مرتفع نمی‌گردند، و برای تحقق هر امری، باید به وسایلش توسل جست، چرا که هر کاری اسبابی دارد؟

اگر چه این نگرش و توقع، ریشه در تنبلی نیز دارد، ولی در هر حال یک پرسش از "چرایی‌ها" و "حکمت‌ها" می‌باشد.

●- عالم خلقت، تجلی علم، حکمت، مشیّت، قدرت و به طور کلی "جمال و جلال" إلهی می‌باشد؛ بنابراین نه تنها پوچ، دیمی و بازیچه آفریده نشده، بلکه هدفمند آفریده شده و برای هر چیزی متناسب با جایگاه و نقشش در نظام هستی، اندازه‌هایی در ظرفیت وجودی، خواص و آثار قرار داده شده است. چنان که فرمود: «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ – ماييم كه هر چيزى را به اندازه آفريده‌ايم / القمر، 49».

●- خلقت بر مبنای علم و حکمت، حاکم نمودن مقدرات (اندازه‌ها)، یکپارچگی عالَم هستی، نظم حاکم بر هر چیزی، خواص به اندازه‌ی هر چیزی، ارتباط تمامی اجزا و عناصر و انواع با یک دیگر و ...، ایجاب می‌نماید که نظام علیّ و معلولی حاکم گردد و هر چیزی، برای رشد به وسایل (چیزهای دیگری) نیاز داشته باشد و خودش نیز وسیله و اسباب چیزهای دیگری گردد.  

●- زمین، ستارگان، ماه و ...، برای روشنایی، حرارت، جاذبه و ...، به خورشید نیاز دارند - خورشید نیز به ذرات خودش و انفجارات پیاپی اتمی آنها و هم چنین به مدار و ... اختیاج دارد – مدارها، کهکشان‌ها و هر چه در همین آسمان اول قرار دارد، به فضا، حرکت، جاذبه، دافعه و ... نیاز دارند و این نیازها ادامه دارد، تا برسد به "بی‌نیاز"، یعنی همان هستی، کمال و غنای محض، که خداوند خالق و سبحان می‌باشد.

بنابراین، هر چه چیزی برای رشد و هر هدفی برای تحقق، نیاز به وسائط و وسایل دیگری دارد، چرا که خودش فاقد آن نیازش می‌باشد، وگرنه نیازی نداشت و کمال محض می‌گردید.

آدمی برای حیات خودش در دنیا که وابسته به حیات گیاهان و حیوانات می‌باشد، به بارش باران نیاز دارد، آب باران به پیدایش ابرهای باردار نیاز دارد، ابر به بخار آب اقیانوس‌ها و دریاها نیاز دارد، بخار به تابش خورشید بر آب نیاز دارد، زمین به جوّ نیاز دارد تا تشعشات و حرارت خورشیدی آن را نابود نسازد و ... . پس هر کدام ضمن نیاز، به نوبه و در جایگاه خود، وسایلی برای رفع نیازها می‌باشند.

●- بنابراین، این اندازه‌های علمی، نظم حاکم، نظام علیّ و معلولی، برخورداری هر چیزی از خواص به اندازه‌ی خود و ...، تحقق هر هدفی را مستلزم ارتباط گسترده و به هم پیوسته‌ی اشیا، اجزا و عناصر می‌نماید؛ پس هر کدام برای چیزهای دیگر و به اندازه‌ی معینی، "وسیله" می‌شوند.

شربت بدون شکر، شیرین نمی‌شود – خوراک بدون نمک، لذیذ نمی‌شود – درختان تا زمستان نرسد به خواب نمی‌روند و تا بهار و تابستان نرسد، بیدار نشده و دوباره برگ، گل و میوه نمی‌دهند – گرسنگی بدون خوردن خوراک برطرف نمی‌شود و تشنگی بدون نوشیدن آب و مایه‌جات، به سیرابی مبدل نمی‌گردد – تولید مثل در انسان و حیوان، بدون میل به شهوت صورت نمی‌پذیرد و ... .

●- این اندازه‌ها (مقدرات) و بالتبع حاکمیت نظام علیّ و معلولی و خواص اشیا به هنگام استقلال یا ارتباط، ترکیب و ...، فقط به مادیات اختصاص ندارد، بلکه معنویات را بیشتر شامل می‌گردد.

به عنوان مثال: آدمی تا موحد و مؤمن نگردد، به رشد و کمالی دست نمی‌یابد – تا وابستگی پرستش گونه به هر چیزی را قطع نکند [به لا إله عمل ننماید]، به توحید نظری و عملی نمی‌رسد [و الاّ الله] برای او محقق نمی‌گردد -  تا بندگی و عبادت نکند، مقرب نمی‌شود و تا اطاعت ننماید، عبادتش محقق نمی‌شود – تا تحصیل علم ننماید، با سواد و عاِلم نمی‌شود – و تا تقوا را رعایت نکند و خود را تزکیه ننماید، از اسارت هوای نفس خلاصی نمی‌یابد – و تا عاشق نشود، به سوی معشوی گامی بر نمی‌دارد – و بالاخره آن که تا دعا نکند، ارتباطش با خالق عالم هستی و ربّ العالمین، برقرار نمی‌گردد.

پس، علم، تفکر، تعقل، بندگی (عبادت)، اطاعت، نماز، روزه، استغفار، توبه، دعا، عمل صالح و ...، همه و همه "وسایل" رسیدن به هدف، یعنی رشد، کمال و «قرب الی الله» هستند، چنان که انبیا، رسولان، وحی، شریعت و امامان علیهم السلام نیز همه وسایل لازم برای هدایت می‌باشند. لذا عالم هستی، عالم وسیله و توسل است، چنان که بدون توسل به وسایل مربوطه، حتی نمی‌شود یک جرعه آب نوشید.

استجابت دعا، نیز با وسایل انجام می‌گیرد. دل را قوی و انسان را ثابت قدم می‌گرداند، توکل و امید ایجاد می‌نماید، ضرورت تحصیل علم، کشف و ... را معلوم می‌سازد، عقل و قلب را از حجاب‌ها بیرون می‌آورد، اسباب و وسایل مربوطه را سر راه قرار می‌دهد، توان استفاده می‌دهد و ...؛ در نتیجه حاجت برآورده می‌شود.

چرا بی‌واسطه نمی‌شود؟

همین قدر که معلوم شد هر چیزی ظرفیت و اندازه‌های معین خود را دارد، پس همه چیز محدود به حدود است، معلوم می‌شود که "ظرفیت‌ها برای کسب فیض" نیز به اندازه و محدود می‌باشند؛ پس همگان نمی‌توانند تمامی فیوضات را بدون توسل به وسایل، به صورت مستقیم، کسب و اخذ نمایند.

خداوند متعال، روح را به وسیله‌ی "امرش" آفرید، بدن و اجسام دیگر را از ترکیب خاک و آب آفرید، برای وحی، فرشته‌ای را وسیله قرار داد، برای رزق فرشته‌ای دیگر را، برای موت (مرگ) فرشته‌ی دیگری را آفرید ... و هر کدام نیز لشکریانی دارند.

بنابراین، تنها کسی که توان کسب فیض بی‌واسطه را دارد، همان خلق اول است، لذا اکمل و اشرف مخلوقات می‌باشد، اسم اعظم الهی می‌باشد و "رحمة للعالمین" می‌گردد. یعنی همان نور وجود حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله. چنان که فرمود: «اوّلُ مَا خَلَقَ الله نوری – اول چیزی که خداوند خلق نمود، نور وجود من بود»؛ لذا پس از نور وجود ایشان، همه چیز به واسطه است، حتی وحی به ایشان به واسطه می‌رسد و بدن ایشان نیز نیازمند به خواب، خوراک و آب می‌باشد و همه اینها به واسطه می‌رسد؛ پس چاره‌ای جز "توسل به وسایل" وجود ندارد.

وسیله و توسل در بهشت:

در بهشت که فرمود:  «هر چه بخواهند و اشتها کنند، برایشان مهیا می‌شود» نیز هر کاری با وسائل مربوطه‌اش به انجام می‌رسد. چرا که جز خداوند متعال، هر چیزی نیازمند و خودش وسیله‌ای برای رفع نیازهای دیگر می‌باشد [مثل دنیا].

برای لذات جسم بهشتی، وسایلی چون زیبایی‌ها، رودها، قصرها، لباس‌ها، زیورها و ... قرار داد و برای رشد و لذات روحی، کمال غیر منقطع، لذت قرب، لذت لقاء، لذت  همجواری با اولیای خودش و لذت گفتگو با خودش را قرار داد، پس همه وسیله هستند.

مرتبط:

لینک تمامی پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط با دعا و توسل که در این پایگاه درج شده است.

مشارکت و هم افزایی‌  - پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی

پرسش:

چرا خداوند متعال برای هر کاری اسباب و وسیله گذاشته است و دعا به تنهایی کفایت نمی‌کند؟! مثلاً برای سیرابی باید آب بنوشیم و برای بهبودی، باید دارو مصرف کنیم و ...؟!

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10238.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

  

  

      

کلمات کلیدی:  اعتقادی   دعا