بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

سلام به محضر شریف امام زمان علیه السلام و سلام خدمت شما بزرگواران؛

این دعا، تعلیم حضرت امام صادق علیه السلام است که فرموده‌اند: «در هر روز ماه رجب، پس از نمازهای یومیه بخوانید».

هرگز گمان ننماییم که ماه‌های «رجب، شعبان و رمضان»، سه ماهی هستند که همین‌طوری خداوند متعال آنان را برگزیده است؛ چرا که خداوند حکیم، کار همین‌طوری ندارد؛ پس لابد دلایل و حکمت‌های فراوانی دارد که یا برخی از آنها بیان شده، ولی ما بی‌اطلاع مانده‌ایم و یا حتی ظاهر خبر به ما رسیده است، اما به آن توجه لازم را نداشته‌ایم و در آن نیندیشیده‌ایم.

به عنوان مثال: خداوند سبحان، دربارۀ عظمت ماه رجب نزد خودش، در حدیث قدسی می‌فرماید:

«الشَّهرُ شَهري و العَبدُ عَبدي و الرَّحمَةُ رَحمَتي فَمَن دَعاني في هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ و مَن سَألَني أعطَيتُهُ» (إقبال الأعمال، ص 174)

- ماه (رجب)، ماه من، بنده، بنده من، و رحمت، رحمت من است؛ هر كه در اين ماه مرا بخواند، اجابتش كنم و هر كه حاجت آورَد، عطايش نمایم.

حال ما چگونه و در چه حدی می‌توانیم عظمت این مفاهیم را درک نماییم؟!

●- تمامی دعاها و از جمله دعاهایی که زمان، دوره یا وقت معلومی دارند نیز همین‌گونه‌اند، هم مضمون و مفاهیم خاصی دارند و هم خواندن آنها در اوقات معین شده، حکمت‌ها و آثار خودش را دارد.

از جمله این دعاها که فرموده‌اند در ماه رجب و در تعقیب نمازهای واجب بخوانید، دعای « يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ ...» می‌باشد که نه تنها سراسر معرفت خدا می‌باشد و نیاش و درخواستی بسیار لطیف و زیباست، بلکه نکاتی دارد که با تأمل و تفکر به دست می‌آید.

حال این دعا و معنایش را می‌خوانیم، تا به آن نکات مورد نظر برسیم:

«يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ - ای آن‌ که هر خیری را از او امید دارم»؛ چرا که همه فقیر درگاه اویند و جز او، کسی چیزی ندارد که بخواهد به دیگری بدهد.

«وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ - و از خشمش در هر شرّی ایمنی جویم»؛ قهر و غضب (خشم) الهی، یعنی دور کردن از رحمت خود که عذاب‌آور است و باید از این شرّ، به خودش پناه برد.

«یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ - ای آن‌که در برابر اندک مزد بسیار عطا می‌کند»؛ چنان که اجر نماز، تلاوت قرآن مجید، رعایت احکام را بهشت جاوید قرار داده است.

«یَا مَنْ يُعْطِى مَنْ سَأَلَهُ - ای آن‌که به هر که از او بخواهد می‌بخشد»؛ آن که به بندگانش می‌فرماید: «هرگز سائل (درخواست کننده) را رد نکنید، خود کریم‌تر است و هرگز بندۀ درخواست کننده‌اش را ناامید نمی‌نماید، فرمود: «مرا بخوانید، تا اجابت کنم شما را».

«يَا مَنْ يُعْطِى مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَمَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً - ای آن ‌که به هر که از او نخواهد و او را نشناسد نیز می‌بخشد، عطایش از روی مهربانی و رحمت (وجود بخشی) است»

نکته نخست، همین است؛ می‌گویی: «تو حتی به کسانی که از تو نمی‌خواهند و اصلاً تو را نمی‌شناسند نیز عطا می‌کنی!» سپس می‌گویی:

«أَعْطِنِى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيا وَجَمِيعَ خَيْرِ الْآخِرَةِ - به جهت آن که من از تو می‌خواهم همه‌ی خیر دنیا و خیر آخرت را به من عطا کن»

«وَاصْرِفْ عَنِّى بِمَسْأَلَتِى إِيَّاكَ جَمِيعَ شَرِّ الدُّنْيا وَشَرِّ الْآخِرَةِ - و به جهت آن که من از تو می‌خواهم، همه شر دنیا و شر آخرت را از من بازگردان»

نکته دوم، این است که وقتی در محضر او حضور می‌یابی، به رحمت واسعۀ او وصل می‌شوی، توفیق می‌یابی که با او سخن بگویی و از او درخواست نمایی، دیگر باید خودت را هم بزرگ ببینی و از آن بزرگِ بزرگوار، بیشترین‌ها را بخواهی.

می‌گویی: «تو کریمی هستی که حتی به کسانی که از تو نمی‌خواهند و اصلاً تو را نمی‌شناسند نیز عطا می‌کنی! حال یقیناً من که تو را می‌خوانم و از تو می‌خواهم، مورد لطف و عنایت ویژه‌ای قرار می‌گیرم».

خب، در این مقام چه می‌خواهی؟ مگر می‌توانی فهرست کنی؟ لذا می‌گویی: «اعطای تمامی خیرهای دنیا و آخرت و دور کردن تمامی شرّهای دنیا و آخرت».

بله، به حسب ظاهر، زیاده خواهی است، اما از خداوند کریم، باید بزرگ خواست، باید رسیدن به تمامی خیرها و دور شدن از تمامی شرّها را یکجا خواست.

«فَإِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَيْتَ - زیرا آنچه را تو عطا کردی کاستی ندارد».

در این بیان، نکات بسیاری وجود دارد، از جمله آن که می‌گویی: «وقتی تو عطا می‌کنی، دیگر حدّ و مرزی ندارد، چنان که خیر دنیا به خیر آخرت می‌رسد و خیر آخرت که همان جایگاه، مقام و نعمات بهشتی می‌باشد، حدّ و مرز و پایانی ندارد» و دیگر آن، به تعبیر خودمان می‌گویی: «آن چه خواستم، برای من زیاد است، اما از تو که کم نمی‌آید، پس اجابتم نما».

«وَزِدْنِى مِنْ فَضْلِكَ يَا كَرِيمُ - و از احسانت بر من بیفزای ای کریم».

کریم، یعنی بزرگ و بزرگوار و البته که بخشش کریمانه، بسیار گسترده است و تو از او، رشد، کمال و زیادتی مادی و معنوی خودت را می‌خواهی.

●- راوی گفت: حضرت امام صادق علیه السلام، مَحاسن (موهای صورت) شریف خود را در پنجه‌ی چپ گرفت و ادامۀ این دعا را با حالت درماندگی و زاری همراه حرکت دادن انگشت اشاره دست راست خواند:

«يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ، يَا ذَا النَّعْماءِ وَالْجُودِ، يَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، حَرِّمْ شَيْبَتِي عَلَى النَّارِ - ای دارای بزرگی (عظمت و شکوه) و کرامت، ای دارای نعمات و جود، ای دارای عطا و کرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام کن.

جا دارد که دو پرسش به ذهن خطور کند: 1- چرا انگشت دست را تکان دهیم؟ 2- چرا مردها محاسن و زن‌ها موی جلوی سر را در دست بگیرند و این فراز را بگویند؟

1- حرکت انگشت، همان «زبان بدن» است که دانشمندان تازه به آن واقف شده‌اند؛ پس به غیر از بیانِ با زبان، با دست و انگشت خود نیز می‌گویی: «مبادا مرا بسوزانی».

2- اما، به دست گرفتن محاسن یا مو، برای این است که آدمی را با صورت به جهنم می‌اندازند؛ چنان که در هر ورودی، ابتدا صورت (رو) وارد می‌شود، مضافاً بر این که اهل جهنم، به خاطر سنگینی گناهان و غل و زنجیرها و البته ذلّت، به حالت خم شده به جهنم انداخته می‌شوند، راست قامتی، مختص اهل بهشت است.

بنابراین، صورت آنان نخستین بخش از بدن آنان است که به آتش نزدیک می‌شود و در این نزدیکی، ابتدا موها آتش می‌گیرند (کز می‌کنند)، لذا وقتی می‌گویی: «محاسن یا موی مرا بر آتش حرام گردان»، یعنی اصلاً صورتم را حتی نزدیک به آتش جهنم هم نگردان که موهایم بسوزد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛      

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  صوتی   دعا   رجب