بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

مقدمه‌‌:

عالم آخرت «يَوْمٍ عَظِيمٍ» می‌باشد و احوالات و وقایع بسیار عظیمی در آن رخ می‌دهد؛ لذا اگر چه روز محاسبه، محاکمه، پرسش و پاسخ، رسیدگی به دفتر اعمال و رساندن به پاداش و کیفر می‌باشد که خود بسیار "عظیم" است، اما نباید شناخت از آخرت را به همین مقدار محدود نمود.

در مباحث گذشته بیان شد که برخی از نام‌های عالَم آخرت که معرف چگونگی‌های آن می‌باشند، به حالتی ماندنی اشاره دارد، مانند همین نام «آخرت»، اما برخی دیگر به وقایع گذرا اشاره دارد، اگر چند چند هزار سال طول بکشند، مانند: «بعث - قیامت - محشر و ...»؛ همچنین بیان شد که برخی از نام‌های قیامت، به احوالات انسان و آن چه بر او می‌گذرد و یا در آن واقع می‌شود، اختصاص دارد، چه گذرا باشند و چه پایدار، مانند: «روز روسفیدی و یا روسیاهی» که بحث آن گذشت.

روز دیدن نور تلاش که ویژۀ مؤمنان می‌باشد

شرط اول "ایمان" است و سپس "عمل"، پس نور تلاش، ویژۀ مؤمنان می‌باشد.

"نور"، چه در ماده و چه در معنا - چه در تعریف فلسفی و چه در فیزیک، یعنی آن چه خودش روشن و پیداست و سبب روشنایی و پیدایش چیزهای دیگر می‌شود.

در تعریف مادی و فیزیکی و یا در عالم ماده، چیزهای متفاوتی وجود دارند، اما چون نور بر آنها نمی‌تابد که به چشم بیننده منعکس شوند، در تاریکی قرار می‌گیرند و دیده نمی‌شوند،نه این که وجود نداشته باشند؛ اما در تعریف عقلی (فلسفی)، چیزی وجود ندارد، مگر آن که وجود و هستی محض، به آنها وجود و هستی ببخشد، چنان که فرمود: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ - الله، نور آسمان‌ها و زمین است» (النّور، 35).

دقت شود که نفرموده: «خداوند سبحان نور است»، اگر چه هستی اوست، پس به این تعبیر "نور" هست؛ بلکه فرموده: «الله که خود هستی می‌باشد، نورِ آسمان‌ها و زمین است»، یعنی: آفریننده و سبب پیداش آسمان‌ها و زمین اوست.

"نور"، روشنی بخش است و به همین دلیل، راهنماست. وقتی گفته می‌شود: «عقل به نور علم می‌بیند»؛ یعنی عقل، چشم باطن است، امکان دیدن دارد، بصیرت دارد، اما باید نوری بر چیزی بتابد تا عقل آن را ببیند؛ وگرنه مانند دو چشم بیناست برای کسی که در غاری تاریک قرار گرفته است!

نور سعی

امروزه دانشمندان ماده‌گرا که متعصبانه سعی دارند هیچ نامی از خدا نیاورند نیز به این نتیجه رسیده‌اند که «هر چیزی و هر کاری، انرژی خودش را دارد و البته چیزهای خوب و کارهای درست، انرژی متفاوت و بیشتری دارند» - هر چند که آنان جز ماده و مادیات را نمی‌بینند.

اما، خداوند سبحان و معارف اسلامی در آموزه‌های اهل عصمت علیهم السلام، به ما آموخته‌اند که هر موضعی، هر کلامی، هر کاری، هر سعی و تلاشی و ...، "نور" خودش را دارد. یعنی هم روشن است و هم روشن کننده؛ و این "نور"، هم در دنیا روشنایی می‌بخشد و راه نشان می‌دهد و هم در آخرت. منتهی در دنیا فقط به چشم عقل و قلب می‌توان دید، و در آخرت باطن و حقیقت هر چیزی آشکار می‌شود.

از این‌رو، می‌فرماید که این نور را در حیات دنیوی خود کسب کنید؛ این نور و روشنایی مورد نیاز در آخرت را باید با خودتان از این دنیا بیاورید، و آنجا یک نور دیگری برای شما نمی‌آید و به شما داده نمی‌شود، هر چه هست، نور همین ایمان، تقوا، سعی (تلاش)، مجاهدت و عبادات خودتان هست؛ اینها اندازه‌ها (مقدراتی) است که خداوند سبحان وضع نموده است، کار را به نور و نور را به نیرو (انرژی) مبدل می‌سازد:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» (التّحریم، 8)

- اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه‌اى خالص؛ اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند، در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين در حالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حركت است، و مى‌گويند: «پروردگارا! نور ما را كامل كن و ما را پوشش بده كه تو قادر (اندازه‌گذارِ توانا) بر همه چیز هستی!»

●- اما، اگر نور را با خود از این دنیا می‌بریم، پس «نور ما را كامل كن و پوشش بده»، یعنی چه؟!

در اینجا، معنای "مغفرت" که صرفاً بخشیدن گناه نیست، بلکه "پوشش دادن" است که می‌تواند کاستی‌ها و کسری‌ها را پوشش دهد، بیشتر معلوم می‌شود و مهم آن که معنا، مصداق و اثر "شفاعت" تبیین می‌گردد.

بله، "شفاعت"، یعنی: «آنها دست تو را می‌گیرند، بالا می‌برند، به خود نزدیکتر می‌گردانند، تا نور مقامات و سعی اهل عصمت علیهم السلام، بیشتر و بیشتر به تو روشنایی و وجود ببخشد و درجات هستی‌ات و مراتب وجودی‌ات، به واسطۀ آنها ارتقا یابد و مقرب‌تر گردی.

چرا این نور ویژه اهل ایمان می‌باشد؟!

«يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ بُشْرَاكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» (الحدید، 12)

- (اين پاداش بزرگ) در روزى است كه مردان و زنان باايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيش رو و در سمت راستشان بسرعت حركت مى‌كند (و به آنها مى‌گويند:) بشارت باد بر شما امروز به باغهايى از بهشت كه نهرها زير (درختان) آن جارى است؛ جاودانه در آن خواهيد ماند! و اين همان رستگارى بزرگ است   !

اگر چه نورِ پیشاپیش و سمت راست، فرشتگانی هستند که مؤمن را با شتاب به سوی بهشتش می‌برند، اما دقت شود که فرمود: «این نور خودشان است» که بدین شکل ظهور و تجسم یافته است.

●- در عالم ماده و فیزیک، دانستیم و ساختیم و بالتبع تجربه کردیم که منبع نور بسیار قوی و قدرتمند است، اما می‌توانیم شدیدترین ولتاژ برق را از یک نیروگاه هسته‌ای بزرگ، به یک لامپ کوچک و کم ولتاژ در خانه به جریان بیندازیم و لامپ را روشن کنیم و به واسطه همان نور کم، چیزهای دیگر را روشن نماییم.

نور معنوی نیز همین‌طور است، نور آسمان‌ها و زمین، خداوند سبحان است، و بندگان مؤمنش با اتصال به آن نور از طریق ولایت، ایمان، تقوا، عمل صالح، نماز، صلوات ... و اطاعت و بندگی در جمیع جهات، خودشان نورانی و روشن می‌شوند.

اما، تلاش کفار، مشرکان و منافقان، در ظلمت و ظلمانی بوده است و نوری تولید نکرده است که برایشان روشنی بخش باشد، آنها اتصالی به منبع و منشأ نور ندارند که خودشان، مواضعشان و اعمالشان مبدل به نور گردد؛ پس هم در همین دنیا در ظلمات (تاریکی‌ها) قرار دارند و فروتر می‌روند و هم در آخرت نیز در تاریکی محشور می‌شوند؛ لذا از مؤمنان عاجزانه درخواست دارند که از نور خود، به اینها هم بدهند (یعنی همان شفاعت)؛ اما مؤمنان می‌گویند: «این نور در اینجا بر شما حرام شده است، باید در دنیا کسب می‌کردید»:

«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَرَاءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ» (الحدید، 13)

- روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: «نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم!» به آنها گفته مى‌شود: «به پشت سر خود بازگرديد و كسب نور كنيد!» در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‌شود كه درى دارد، درونش رحمت است و برونش عذاب!

●- بنابراین، سعی (تلاش و کوشش) و تمامی عبادات اهل ایمان، از آن جهت که متصل به منبع و منشأ نور شده‌اند، نورانی می‌شود و در آخرت این نور را پیشاپیش و سمت راست خود (جهت یُمن و مبارکی خود) می‌بینند و کفار، مشرکان و منافقان، نوری ندارند و باطن ظلمتی که در دنیا در آن فرو رفته بودند، در آنجا آنها را فرا می‌گیرد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛  

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اصول اعتقادات   معاد