پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

آیا مطمئن شدید که هر کاری فقط برای خودمان است و حال می‌پرسید: «پس چرا ...»؟!

نباید مطالب گوناگون را در ذهن مخلوط (خلط مبحث) نمود.

*- ساختار شخصیتی انسان یک مقوله است، مواضع، رفتار و اعمال شخصی یا اجتماعی، یک مقولۀ دیگر است. رعایت دین، ایمان، تقوا، عمل صالح، فرهنگ والا و ...، مراتب وجود شخص را ارتقا می‌بخشد و شخصیت آدمی را برجسته می‌سازد، اما در جامعه نیز آثار خودش را دارد.

*- دین و اخلاق دینی اینگونه طراحی شده است که مؤمن کار خوب را به امر خدا و برای خدا انجام می‌دهد، نه برای خودش یا دیگران، تا او خریدارش باشد و سبب قُرب بیشتر او گردد؛ اگر چه آثارش به خود شخص و جامعه برمی گردد.

●- اگر چه ما بر اساس عادت، یک مجموعه را "دین" می‌نامیم، اما در اصل، "دین" به مجموعۀ اعتقادات و باورها گفته می‌شود. چگونگی جهان‌بینی و باور آنها همان "دین" است. انسان موحد، یک جهان‌بینی توحیدی و اسلامی دارد، به خدا و معاد و نیز نبوت، ولایت، کتاب و آن چه در آن آمده و مجموعۀ عبادات و ... باور و ایمان دارد، پس "دین" او اسلام است؛ حال خواه کامل به هر چه دستور داده شده عمل کند و یا نقصی در اعمال داشته باشد. آن که کافر است، توحید و معاد و ... را قبول ندارد نیز "دینِ" خود را دارد. پس همه دیندار هستند، منتهی برخی به دین حق می‌گروند و برخی به ادیان باطل!

اما، "قوانین و یا همان بایدها و نبایدها"، در حوزه و چارچوب "شرع" مطرح می‌شوند؛ خواه شریعت اسلام باشد، یا شرایع دیگری مانند مسیحیت و یهودیت، یا حتی قوانین و شرایع مکاتب بشری. پس "دین" با "شرع" متفاوت است. لذا فرمود: تمامی ادیان الهی نزد خداوند متعال، همان اسلام هستند، اما شریعت‌ها متفاوتند.

●- نفع و ضرر هر کاری که انسان انجام می‌دهد، ابتدا متوجه خودش می‌شود و در آیات متعددی به این اصل تصریح شده است، مانند:

«مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا» (الإسراء، 15)

- هر كس هدايت شود، براى خود هدايت يافته؛ و آن كس كه گمراه گردد، به زيان خود گمراه شده است؛ و هيچ كس بار گناه ديگرى را به دوش نمى‌كشد؛ و ما هرگز (قومى را) مجازات نخواهيم كرد، مگر آنكه پيامبرى مبعوث كرده باشيم (تا وظايفشان را بيان كند‌)

«قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ» (یونس علیه السلام، 108)

- بگو: «اى مردم! حق از طرف پروردگارتان به سراغ شما آمده؛ هر كس (در پرتو آن) هدايت يابد، براى خود هدايت شده؛ و هر كس گمراه گردد، به زيان خود گمراه مى‌گردد؛ و من مأمور (به اجبار) شما نيستم!»

*- اما، دقت کنیم که ابتدا متوجه خودش می‌شود، نه این که فقط متوجه خودش می‌شود!

جامعه

فراموش ننماییم که آدمی به صورت منفرد زندگی نمی‌کند، بلکه مدنی آفریده شده است و به صورت اجتماعی زندگی می‌کند؛ بنابراین، تمامی رفتارهایش بر دیگران و جامعه اثر می‌گذارد و رفتارهای دیگران نیز بر او اثر می‌گذارند؛ او در برابر دیگران حقوق و تکالیفی دارد و دیگران در برابر او.

انسان، تا کودک و در خانه است، عضوی از جامعۀ کوچک خانواده است، پدر و مادر و یا خواهر برادر، نسبت به او حقوق و مسئولیت‌هایی دارند و او نیز نسبت به آنها - بزرگتر که می‌شود و به مدرسه و دانشگاه می‌رود، نسبت به معلمان و اساتید، حقوقی پیدا می‌کند و متقابلاً آنها نیز نسبت او حقوق و تکالیفی دارند - بزرگتر که می‌شود و ازدواج می‌کند، دیگر از «من» خارج شده و «ما» می‌شود - وارد جامعه می‌شود و نقشی در جامعه دارد که مرتبط با تمامی اعضا و اجزای جامعه می‌باشد ... و در نهایت تمامی جامعۀ بشری، با یک دیگر مرتبط می‌شوند و نسبت به هم حقوق و وظایفی دارند.

*- از این‌رو، چه در اسلام عزیز و چه در سایر مکاتب، حقوق و وظایف اجتماعی به مراتب بیشتر از حقوق و تکالیف فردی می‌باشد؛ حتی در مکتب اومانیسم که به اصالتِ منفعت و لذت شخصی معتقد است، حقوق اجتماعی تعریف شده است!

آیا کسی می‌گوید: «فایدۀ تحصیل علم و یا کار مفید، و یا اخلاق و رفتار پسندیده، فقط متوجه خودم می‌شود و ربط و اثری در جامعه ندارد؟!»

● - در رابطه با برخی از عبادات یا احکام نیز چنین است؛ فقط نماز نیست، بلکه تمامی امور خیر همین‌طور است. به عنوان مثال: اگر برای دیگران و یا حتی کل جامعه دعا نمایید، کار خوبی است که خودتان انجام می‌دهید - یا اگر از طرف دیگران نایب الزیاره می‌شوید - و یا اگر برای گذشتگان طلب مغفرت می‌کنید و یا برای آنها خیراتی انجام می‌دهید - یا اگر به ضعفا رسیدگی می‌کنید و حق سائل، محروم، یتیم و ... را ادا می‌نمایید و ...؛ همه کارهای خیری می‌باشند که شما انجام می‌دهید، آیا آثارش فقط متوجه خودتان می‌شود؟!

ادای نماز قضای پدر و مادر و یا حتی دیگرانی که از دنیا رخت بربسته‌اند نیز همین‌طور است؛ این فرصت و امکانی است که خداوند متعال، در راستای همان حقوق اجتماعی قرار داده است. پدر و مادر بر گردن فرزندان حقوق بسیاری دارند که قابل جبران نیستند، فرزندان نیز نسبت به آنان تکالیف و وظایفی دارند؛ و خداوند متعال ادای نماز قضای پدر را بر پسر بزرگتر واجب کرده است؛ و ادای نماز قضای مادر یا دیگران را نیز امر حسنه قرار داده و می‌پذیرد.

سوره حمد 

سوره حمد را تمامی مسلمانان می‌دانند و دست کم روزی ده بار در نمازهای واجب می‌خوانند؛ حال اگر به ضمایر آن دقت کنیم، همه به صورت جمع است، نه فرد. لذا اگر کسی تنها در خانه و یا یک منطقه‌ای از دنیا که همه در آن کافر هستند، نماز بگذارد نیز می‌گوید: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ - ما تو را بندگی می‌کنیم و ما از تو استعانت می‌طلبیم»؛ یعنی من هر کجا که باشم، و در کجا که به صورت جماعت یا فرادا نماز اقامه کنم، خودم را از جمع مسلمانان و عضوی از جامعۀ اسلامی می‌دانم؛ سپس هنگام دعا نیز همگان را دعا می‌کند و می‌گوید: «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ - ما را به راه راست هدایت فرما».

این همان حقوق اجتماعی مسلمانان و حتی سایرین نسبت به یکدیگر می‌باشد که باید خیرخواه و دعاگوی یکدیگر باشند. حال، آیا فواید این دعا خیر برای دیگران، فقط متوجه دعا کننده می‌گردد؟!

●- بنابراین، هر کاری از خوب یا بد، حتی دو رکعت نماز مستحبی در گوشۀ اتاق خلوت، یا مطالعه ...، و یا انجام یک فعل حرام و شخصی در خلوت، هم بر شخص اثر مستقیم دارد و هم بر جامعه؛ منتهی این اثر ابتدا متوجه فاعلش می‌شود و بعد دیگران.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

آیا دین اینگونه طراحی شده که ما کاری که انجام می‌دهیم برای رشد شخصیت‌مان هست نه برای دیگران؛ پس چرا احکامی چون ادای نماز قضای والدین وجود دارد؟!

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/right/12081.html 

 

 

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام