ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: قیامت نشئه‌ای دیگر در تداوم حیات بشر می‌باشد. چنان چه انسان در عالَم نطفه نسل به نسل منتقل شد تا در رحمی جای گرفت و حیات دیگری آغاز کرد – پس از پایان حیات جَنینی به این دنیا چشم گشود و حیات دیگری آغاز کرد؛ پس از پایان حیات دنیوی نیز به عالَم دیگری به نام برزخ (بین دو عالم) منتقل می‌گردد و پس از آن نیز به عالَمی دیگر که به آن "قیامت" گفته شده منتقل می‌گردد.

الف - قیامت، اسم‌های متفاوتی دارد که هر یک از آنها معنا و مفهوم خود را دارد و شناختی از آن عالم به انسان می‌دهد. مثلاً: «یوم الحشر، یعنی روزی که همه انسان‌ها از اولین تا آخرین زنده و محشور می‌شوند» - «یوم القیامة، یعنی روز که همه در محضر خدا می‌ایستند» - «الدّارُ آلاخرة، یعنی نشئه‌ی دیگر برای حیات» - «یوم الموعود، یعنی روزی که به آن وعده داده شده بود» - «‌یوم الجمع، یعنی روزی که همه در آن جمع می‌شوند» - «یوم الفصل، یعنی روز جداسازی (گروه‌های مردمی به لحاظ اعتقاد و عمل)» - «یوم تبلی السرائر، یعنی روز بیرون ریخته شدن اسرار نهفته» - «یوم التغابن، یعنی روز بروز پشیمانی‌ها ...‌».

ب - در قرآن کریم بیش از صد اسم برای آخرت قید شده که هر یک شناختی از آن عالم می‌دهد، همان گونه که برای حیات دنیوی می‌توان صدها اسم بیان نمود که هر کدام شناختی بدهند؛ مثل: «حیات دنیوی، یعنی حیات در پایین‌ترین مرحله وجود» - «حیات زمینی، یعنی زندگی روی کره زمین» - «حیات مادی» ...، یا عالَم عمل، عالَم امتحان، عالَم تجارت، عالَم کاشت و داشت و ... .

ج – اگر به همین عالَم، یعنی حیات دنیوی خودمان و سایر موجودات دقت کنیم، به وضوح و بدون استثناء مشاهده خواهیم کرد که نه هیچ خلقتی بی‌حکمت است، نه هیچ چیزی بدون تغییر و تحول باقی می‌ماند و نه هیچ کار و فعلی بدون نتیجه و ابتر می‌ماند. "معاد" از یک سو عالَم کنار رفتن پرده‌ها (حجاب‌ها) و دیدن حقایق است و از یک سو روز رسیدن به نتایج مجموعه‌ی باورها و عملکردها و آثار آنچه کردیم می‌باشد. هم حقایق عالم هستی دیده می‌شود، هم حقایق باورها و عملکردهایی که در این دنیا به انواع حجاب‌ها مستور شده بود دیده می‌شود و هم نتایج آنها برای هر کس حاصل می‌گردد. درست مثل یک یا چند سال تدریس معلم، تعلیم مُتعلم، امتحان و نتیجه‌ی آن است.

د – الزامی نیست که حتماً همه معذب شوند، به جهنم بروند و بسوزند. به قواعد همین عالم دنی و مادی نگاه کنید، آن عالم نیز همین‌طور است. این عالَم، صورت زیرین آن عالَم است.

در این عالَم، جهل ظلمات است، اما آیا همه در ظلمات هستند؟ سمّ کُشنده است، اما آیا همه مسموم می‌شوند؟ آتش سوزاننده است، اما آیا همه می‌سوزند.

پس، اگر بهشتی هست، برای همه نیست – اگر جهنمی هست، برای همه نیست – اگر پاداشی هست، برای همه نیست و اگر مکافاتی باشد، برای همه نیست. هر کس در جایگاه خودش قرار می‌گیرد و به کسی هم اندک ظلمی نمی‌شود.

ﻫ – «فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءلُونَ» (المؤمنون، 101)

ترجمه: پس آن گاه كه در صور دميده شود، [ديگر] آن روز ميان‌شان نسبت خويشاوندى وجود ندارد، و از [حال‏] يكديگر نمى‏پرسند.

در عالم اخروی، هیچ گونه خویشاوند بین افراد وجود ندارد، چنان چه داد و ستدی هم وجود ندارد. این خویشاوندی‌ها به سبب تولد در این عالم به واسطه امتزاج نطفه مرد و زن پیدا می‌شود؛ یکی پدر می‌شود، یکی مادر، یکی خواهر، یکی برادر، یکی عمو ... یا سایر خویشان دور و نزدیک. اما وقتی همه مُردند، از این دنیا و قواعدش خارج شدند و بالاخره "نفخ صور" دمیده شد، هر کسی به تنهایی از خاک بر می‌خیزد. نه زاده می‌شود و نه می‌زاید. پس کسی با کسی نسبت ندارد.

این که گفته شد، مادر طفل در رحمش را می‌اندازد، پدر یا برادر یک دیگر را فراموش می‌کنند و هر کس به فکر نجات خودش است، از یک سو اشاره به شدیدترین علقه‌های دنیوی‌‍، برای درک عظمت و هول در قیامت است و از سوی دیگر تذکر این نکته که هیچ یک از وابستگی‌ها و ارتباطات شما در آن دنیا به کارتان نمی‌آید. چنان چه در آیات دیگر فرموده است، مال و بنون و لشکر و ... نیز به کارتان نمی‌آید.

نتیجه: همان‌طوری که در دنیا برای کسی که به دنبال علم رود، ظلمت جهل نیست، و برای کسی که سمّ نخورد، مسمومیت نیست – و برای کسی که خودسوزی نکند، سوختن نیست، در آخرت نیز همین‌طور است.

جهنم و آتش جهنم و عذاب‌های جهنمی، خود انسان است، جهنم از انسان شعله‌ور می‌شود؛ بهشت و نعمات بهشتی و مدارج آن نیز خود انسان است، مضافاً بر این که در جهنم خداوند چیزی جز نتیجه عمل نمی‌افزاید، اما در بهشت به جز نتیجه‌، جایزه هم می‌دهد؛ چرا که عذاب بیش از معصیت، ظلم می‌شود، اما پاداش بیش از عملکرد، جود و کرم است. چنان چه در مورد عذاب جهنم فرمود: «وَالَّذِينَ كَسَبُواْ السَّيِّئَاتِ جَزَاء سَيِّئَةٍ بِمِثْلِهَا - كسانى كه مرتكب بديها شده‏اند [بدانند كه] جزاى [هر] بدى مانند آن است / یونس، 27»؛ و در مورد بهشت و نعمت‌هایش فرمود: «لَهُم مَّا يَشَاؤُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ - هر چه بخواهند در آنجا دارند، و پيش ما فزونتر [هم‏] هست. / ق، 35»

«أُوْلَـئِكَ مَأْوَاهُمُ النُّارُ بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ - آنان به [كيفر] آنچه به دست مى‏آوردند، جايگاهشان آتش است / یونس، 8».

مرتبط:

*- از کدام آیات قران مشخص می‌شود که عذاب‌ها و لذات عالم آخرت جنبه جسمانی هم دارد؟ با کدام آیات قران می‌توان این مطلب را که عذاب‌های یاد شده در قرآن، عذاب و لذت برای روح است که قرآن برای تقریب ذهن به صورت عذاب و لذت‌های جسمانی بیان نموده؟

*-   چرا در قرآن کریم شدت عذاب بسیار بالا و پر تکرار است ولی در مورد بهشت تنها به " تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ " کفایت شده، اما از انواع و اقسام عذاب‌های جهنمی یاد شده است؟

*- چرا دشمنان خدا به جهنم می‌روند علی رغم اینکه ممکن است انسان خوب و شایسته‌ای باشند و دارای صفات و فضایل اخلاقی بسیاری در جامعه باشند که حتما خودتان هم دیده‌اید؟

 

 

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد   قیام