ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: همان‌طور که در سؤال بیان شده، یکی از شروط عقد "مهریه‌ یا صداق معلوم" است که نه تنها در احکام اسلامی، بلکه در ازدواج اغلب پیروان ادیان و یا حتی فرهنگ‌های ملی، بومی و قومیِ غیر دینی نیز رایج می‌باشد.

*- مشهور است که قدیمی‌ترین قانون شناخته شده درباره مهریه مربوط است به قانون حمورابی که در حدود ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح (ع) تدوین شده است.

*- مهریه در میان ملل کهن نیز رایج بوده است، چنان که مستندات تاریخی حاکی از آن است که در ایران و یونان باستان، پدر عروس در قبال دریافت طلا، سکه یا هدایای دیگری از طرف داماد، با خواستگاری داماد و ازدواج دخترش موافقت می‌کرد.

*- در میان یهودیان مهریه از ارکان ازدواج محسوب می‌شود و کلیه فرقه‌های یهود، ازدواج بدون مهریه را باطل می‌دانند (گنجینه‌ای از تلمود، ص ۱۸۶)

*- گفته می‌شود در مسیحیت، در فرقه كاتوليك مهريه وجود ندارد، فرقه پروتستان تعيين صداق را الزامی نمی‌داند ولی با موافقت زوجين و والدينِ آنها می‌توان صداق را تعيين و در نكاح‌نامه (عقدنامه) تصريح نمود. پس هم مهریه دارند و هم در عقدنامه می‌نوشتند.

*- در زرتشت نه تنها مهریه بود، بلکه بسیار هم کلان بود.

*- در اسلام عزیز نیز برای عقد ازدواج، مهریه شرط شده است که از حقوق و مطالبات زن به هنگام ازدواج باشد، و شروطی هم دارد، مثل این که مهریه باید مالیت داشته باشد (مثلاً ذکر صدهزار یا بیشتر صلوات، مهریه محسوب نمی‌گردد) - مهر باید قابل تملک باشد (مثلاً می‌گوید: فلان ستاره را مهر تو کردم، شعار است، مهریه نیست، چون هیچ کدام بر آن تملک ندارد) - مهر باید معلوم باشد (یعنی نگوید: یک چیزی به عنوان مهریه می‌دهم) - مهر باید منفعت عقلایی مشروع داشته باشد (مثلاً به نام کردن یک منبع درآمد نامشروع مهریه نیست).

قیمت زن:

اما از همان ابتدای خلقت بشر، تا گسترش زندگی اجتماعی و پیدایش تاریخ تمدن در ایران و یونان باستان، تا ادیان الهی، تا مذاهب گوناگون، تا فرهنگ‌های مختلف و ...، هیچ کدام "مهریه" را به عنوان ارزش و قیمت "انسانی با جنسیت مؤنث = زن"، قلمداد نکرده‌اند، به ویژه در فرهنگ غنی اسلام و بالاخص اسلام ناب محمدی صلوات الله علیه و آله، (اسلام ولایی)، که برای انسان «بما هو انسان»، چه زن باشد و چه مرد، ارزش فوق‌العاده‌ی غیر مادی قایل است و هیچ یک از حقوق (احکام) که جنبه مالی داشته باشد (مثل ارث، دیه، نفقه، مهریه و ...)، به عنوان ارزش‌گزاری روی انسان نمی‌باشد.

ارزش زن:

اگر مهریه به عنوان ارزش "زن" باشد، مقدار آن چقدر باید باشد؟ اگر مردی با چهارده سکه – صد و ده سکه – هزار و سیصد سکه یا بیشتر موافقت کرد، یعنی چه؟ یعنی حتی یک ریال هم بیشتر نمی‌ارزی! آیا قیمت زن، به عنوان انسانی که "همسر" شده و موجب "تسکین = آرامش" روحی، روانی، جسمی و ... به ازدواج درآمده و ستون حفط و تحکیم بنیاد خانواده می‌باشد، این است؟!

مهریه، ارزش و قیمت زن نیست:

اگر "مهریه" در اسلام به عنوان ارزش و قیمت زن بود، هیچ گاه ضمن واجب نمودن مهریه برای ازدواج، تأکید نمی‌شد که هر چه کمتر باشد بهتر است و یا گفته نمی‌شود که زیادتی مهریه، کدروت می‌آورد ... و یا برای آن سقفی تعیین می‌شد که از کمتر یا بیشتر نباشد.

آیا "مهریه"ی بانوان بزرگ و مقدسی چون حضرات خدیجه کبری، فاطمه زهراء، زینب کبری و ...، [العیاذ بالله] به عنوان قیمت آنان تعیین شد؟!

خطای القایی به اذهان عمومی:

وقتی به اذهان عمومی این خطا القا شد که مهریه یعنی ارزش و بهای زن، آن وقت از یک سو مهریه‌های به شدت بالا می‌رود و از سوی دیگر همین بحث مطرح می‌شود که مگر "انسان"، قیمت دارد؟

و وقتی به دروغ این خطا به اذهان القا شد که مهریه، نوعی "تضمین و ضمانت" آتیه‌ی دختر یا زنی است که ازدواج می‌کند، آن وقت نیز همین معضل افزایش مهریه به وجود می‌آید.

به راستی اگر مهریه ارزش‌گذاری روی انسان باشد، آینده و آتیه زنی که با هزاران امید به زندگی و آینده‌ی خود ازدواج کرده و اکنون به هر دلیلی کانون زندگی‌اش از هم پاشیده و ...، چقدر می‌ارزد؟! خب اگر دو هزار سکه یا میلیارد تومان هم بگیرد، خیلی ارزان فروخته است.

صداق:

پس مهریه، اگر چه باید مالیت داشته باشد، قابل تملک باشد و ...، اما قیمت و ارزش نیست، بلکه همانگونه که از نامش پیداست، "صداق" است، "مهریه" است - تکریمی الهی برای زنی است که می‌خواهد با عفاف ازدواج کند و بر عهده مرد گذاشته شده است تا او را مکرم بدارد - فطرت است که مرد، عشق، علاقه، محبت و خواستاری خود برای ازدواج و همسری را، با هدیه‌ای بروز و ظهور می‌دهد، اگر چه جنبه مادی و مالی هم دارد و در اسلام تأکید شده که این "مهریه"، متعلق و در مالکیت خود زنی است که به ازدواج در می‌آید، نه پدرش یا دیگران، برای اجازه دادن و ... .

از این رو در احکام اسلام از یک سو کف و سقفی مالی برای مهریه تعیین نشده است و مقدارش به رضایت طرفین بستگی دارد، از سوی دیگر به مرد گفته شده که باید حتماً مهریه تعیین و تراضی شده را بدهد و به زن هم گفته شده که مهریه هر چه کمتر باشد بهتر است. مقصد نهایی، ایجاد، حفظ و تشدید محبت است.

حدیث:

حضرت امام صادق علیه‌السلام فرمودند:

الْعَبْدُ كُلَّمَا ازْدَادَ لِلنِّسَاءِ حُبّاً ازْدَادَ فِي الْإِيمَانِ فَضْلًا  . (من لایحضره الفقیه ج 3 ، ص 384)

هر چه محبت مرد (بنده خدا) بر زن بیشتر گردد، بر فضیلت ایمانش افزوده می‏شود.

جدید – یادداشت سردبیر:

آن چه باید دعا کنیم خدا به ما ندهد، و اگر داریم، از ما بگیرد!

 

 

 

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام   ازدواج