پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): تفسیر در لغت به معنای باز کردن، پرده‌برداشتن و پدیدار نمودن جوانب عمیق‌تر از یک پیام می‌باشد که در دل ظاهر آن پوشیده شده است.

از این رو، قبلاً رجوع به تفسیر هر واژه و سپس هر جمله یا آیه‌ای، ابتدا باید با ریشه‌یابی کلمه، به معنی یا معانی لغوی، در کلمه یا واژه‌ی مورد نظر توجه نمود.

سبحان:

به عنوان مثال: ریشه همین کلمه "سبحان" چیست و یعنی چه؟ دقت کنیم که وقتی از اسم یا صفتی بحث می‌کنیم، ابتدا معنای آن مورد نظر قرار می‌گیرد و سپس مصداق یا مصادیق حقیقی یا کاذب آن. مثلاً وقتی می‌گوییم: «لا إله الاّ الله»، ابتدا باید بدانیم که «إله» یعنی چه؟ بعد دقت کنیم که چرا می‌فرماید: «هیچ الهی نیست – حکم»، به جز «الله جلّ جلاله» - مصداق حقیقی»؟

برای کلمه "سبحان" از ریشه «سَبّح»، معانی متفاوتی بیان داشته‌اند، اما مقصود از این کلمه در ادبیات قرآنی، پاک، دور، منزه و مقدس شناختن و دانستن خداوند متعال، از هر گونه نقص، عیب، نیستی، تصور، تجسم و بالاخره وصف هر گونه صفاتی است که به مخلوقات اختصاص دارد. چنان که فرمود: « سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ - منزه است خداوند از توصيفی كه آنها می‏كنند / الصافات، 159»

تفسیر:

اما کار "تفسیر"، پس از ریشه‌یابی و شناخت معانی کلمه آغاز می‌گردد. گاهی در آیه‌ای یکی از معانی کلمه مورد نظر است، گاهی مقصود به آیه‌ی قبل بر می‌گردد و گاهی به آیه‌ی بعد...؛ به عنوان مثال، همین آیه‌ی فوق، در ادامه آیه‌ی قبل است که می‌فرماید: این مشرکین برای خدا خویشاوندی قائل هستند، سپس می‌فرماید: خدا از توصیف آنها منزه است و در آیه بعدی ادامه داده و می‌فرماید:

« سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ - مگر بندگان مخلص خدا » - چرا که آنان خداوند متعال را همانگونه که خودش را معرفی کرده می‌شناسند و در وصفش سخن می‌گویند.

نکته:

*- از یک سو می‌دانیم که خداوند متعال، قابل وصف نمی‌باشد، چرا که هر وصفی، کمال محض را محدود می‌سازد و خدایی که محدود باشد، اصلاً خدا نیست. چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:

اَوَّلُ الدِّينِ مَعْرِفَتُهُ، وَ كَمالُ مَعْرِفَتِهِ التَّصْديقُ بِهِ،

آغاز دين شناخت اوست، و كمال شناختش باور كردن (تصدیق) اوست،

وَ كَمالُ التَّصْديقِ  بِهِ تَوْحيدُهُ، وَ كَمالُ تَوْحيدِهِ الإخْلاصُ لَهُ،

و نهايت از باور كردنش يگانه دانستن اوست، و غايت يگانه دانستنش اخلاص به او،

وَ كَمالُ الإخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ،

و حدّ اعلاى اخلاص به او، نفى صفات (زائد بر ذات) از اوست،

لِشَهادَةِ كُلِّ صِفَة اَنَّها غَيْرُ الْموْصُوفِ، وَ شَهادَةِ كُلِّ مَوْصُوف اَنَّهُ غَيْرُ الصِّفَةِ. فَمَنْ وَصَفَ اللّهَ سُبْحانَهُ فَقَدْ قَرَنَهُ ... (نهج البلاغه، خطبه اول)

چه اينكه هر صفتى گواه اين است كه غير موصوف است، و هر موصوفى شاهد بر اين است كه غير صفت است. پس هر كس خداى سبحان را با صفتى وصف كند او را با قرينى پيوند داده ...؛

*- از سوی دیگر می‌دانیم که آدمی چاره‌ای از وصف ندارد، همین که گفته شود: «خدا قابل وصف نیست»، خودش یک نوع وصف است؛ لذا در آیه تصریح نمود که « إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ »، چرا که آنان خدا را آن گونه که خود را معرفی کرده وصف می‌کنند. می‌گویند: خداوند سبحان، واحد است، احد، صمد، لیس کمثله شیء، علیم، حکیم، جمیل، قادر، رحمن، رحیم و ... می‌باشد و این اسمای حسنای او نیز حد و مرز محدود و معینی ندارند و صفات او عین ذات اوست.

رجوع به تفسیر:

پس با رجوع به تفسیر، می‌توان اطلاعات بیشتری از ظاهر و باطن آیه، معنا، مفهوم و مقصود آن پیدا نمود.

اما، باید دقت نمود که منظور از رجوع به تفسیر نیز این نیست که مطالعه کننده، یک کتاب تفسیری معینی مانند: المیزان، نور، نمونه یا ... را بردارد و بخواند. گاه خواندن یک کتاب موضوعی، که در مبحث ویژه‌ای مستند به آیات و احادیث، بحث نموده است، همان خواندن تفسیر می‌باشد؛ مانند مطالعه‌ی کتب علمی و تحقیقی در مورد "توحید"، "معاد"، "ولایت" و سایر مباحث [به ویژه در اصول اعتقادات].

کدام سوره:

پس در تفسیر هر سوره و آیه‌ای که از «تسبیح» پروردگار عالم بحث شده است، می‌توان به عمق معنا و نیز مقصود، بیشتر پی‌برد، در یک جا امر می‌کند که خداوند را به اوصاف بندگان وصف نکنید و او منزه (سبحان) از این اوصاف می‌باشد – در یک جا امر می‌کند خداوند متعال را "تسبیح" کنید و یا تسبیح بگویید (مثل همین ذکر سبحان الله)، در جای دیگری می‌فرماید که "اسم پروردگار عالم" را تسبیح کنید، که حتماً مقصود اکتفا به تکرار یک کلمه نمی‌باشد و باید دقت نمود که "اسم خدا"، با "خود خدا" متفاوت است. اسم یعنی: نشانه، آیه، دلالت و ...؛ و همین طور فرق است وقتی می‌فرماید "الله" را تسبیح کنید یا می‌فرماید: "رب" را تسبیح کنید، اگر چه همه اسمای اوست و در نهایت او تسبیح شده است، اینها در تفسیر روشن‌تر می‌شود.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

در تفسیر کدام سوره یا کدام آیه می‌توان معنی و مفهوم تسبیح خداوند ( سبحان الله) را یافت؟

 

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7797.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن