پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): گناه چیست و چرا کاری گناه دارد؟

عدول از حکم خداوند متعال و یا عصیان علیه خدا و نافرمانی در مقابل "اوامر و نواهی الهی"،  "گناه" محسوب می‌گردد و علت "گناه" بودنش نیز "ضرر و خسران‌آور" بودن برای انسان می‌باشد.

امر و نهی: امر و نهی خداوند سبحان که در چارچوب احکام بیان می‌گردد، می‌تواند با توجه دادن به موضوعی خاص به صورت مستقیم باشد، مثل این که فرمود: اقامه نماز کنید (امر) و یا فرمود: شراب ننوشید و غیبت نکنید (نهی)؛ و ممکن است غیر مستقیم باشد، مثل این که فرمود: «خود را با دست خود به هلاکت نیندازید» و در اینجا تشخیص موضوع هلاکت، بر عهده‌ی هر فردی می‌باشد. ممکن است صورت یک فعلی گناه نباشد، اما مقدمه‌ی ضرر، زیان و هلاکت باشد.

●- اولین ضرر و خسران‌آوری "گناه"، همان "نافرمانی و عصیان" در مقابل امر و نهی الهی می‌باشد که هر چند موضوع آن یک امر ساده و کوچکی باشد، اما این نافرمانی بزرگ است. لذا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «بزرگترین گناه آن است که مرتکبش آن را کوچک بشمارد».

گفت: خداوند برای دو تا تار مو به جهنم نمی‌برد! گفتم: اما به خاطر نافرمانی، آن هم برای نمایش دو تا تار مو، به جهنم می‌برد. آنجا می‌پرسد: چرا امر و نهی مرا اینقدر ارزان [به دو تا تار مو] فروختی و عصیان کرذی؟!

●- دومین ضرر و خسران‌آوری "گناه"، مکدر و بیمار کردن قلب و روح می‌باشد؛ چنان که جسم برخی زنده است، اما خودشان مردگانند؛ و یا بدن برخی سالم است، در حالی که قلبی بیمار دارند. بدن بسیاری از جنایتکاران بین المللی نیز به حسب ظاهر، سالم‌تر از دیگران و از جمله قربانیانشان می‌باشد.

●- سومین ضرر و خسران‌آوری "گناه"، ضرر به شخص و جامعه می‌باشد. حال خواه این ضرر متوجه بدن و ابدان (جسم) گردد، مثل کسی که شراب می‌نوشد و یا مواد مخدر مصرف می‌کند، لذا الکُلی و یا معتاد می‌شود، و یا کسی که آن را توزیع می‌کند؛ و خواه ضرر متوجه اخلاق و امنیت شخص و جامعه گردد؛ مثل کسی که دروغ و غیبت را رواج می‌دهد، اعتماد و اطمینان در کسب و کار را از بین می‌برد، یا کسی که خیانت و توطئه می‌کند و یا بی‌بند و باری و فحشا را رواج می‌دهد.

اعتیاد:

بنابراین، اصل اعتیاد، به هر لحاظ گناهی می‌شود. حال یکی الکُلی شده و شما می‌گویید که شرابخواری از موضوعاتی است که مستقیم به حرمت آن تصریح شده است، اما دیگری معتاد به سیگار یا تریاک و ... شده و ممکن است بپرسد: در کدام رساله‌ای گفته‌اند که مصرف سیگار یا تریاک حرام است؟ و شما می‌گویید: در همانجا که فرمود با دست خود، خود را به هلاکت نیندازید و به خود و جامعه ضرر نرسانید.

بنابراین، هر آنچه که به حکم عقل و علم مضر سلامت روح، روان و جسم شخص و جامعه باشد نیز جزو محرمات قرار می‌گیرد.

ترک اعتیاد:

انسان سالمی که بار اول با اراده و اختیار کامل، قصد مصرف نموده است و هم چنین دفعات بعدی را نیز با اختیار خودش مصرف نموده و آنقدر ادامه داده که معتاد شده است، اگر بخواهد، می‌تواند اراده و قصد ترک نیز بنماید [چنان که بسیاری ترک کرده‌اند]، اگر چه پاک کردن آلودگی، از آلوده کردن پاکی مشکل‌تر است. چنان که انسان سالم، ممکن است به سرعت و سهولت بیمار شود، اما بهبود بیماری، طول می‌کشد و زحمت دارد. باید تحت معالجه قرار گیرد، مدتی درد را تحمل کند، هزینه کند، دارو مصرف کند و ... .

از جنبه‌ی گناه نیز همین‌طور است، امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند (مضمون): «خطا نکردن آسان‌تر از عذرخواهی است»؛ منتهی خداوند رحمان و رحیم، کار را برای گناه‌کار آسان کرده است و می‌فرماید: "گناه به جهت عصیان در برابر من، گناه شده است، پس استغفار و توبه کن، من نیز تو را می‌بخشم". هر چند که معنای بخشش گناه این نیست که هیچ گونه پیامدی از گناهش عارض او نگردد. مثل کسی بر اثر شرابخواری، دید خود را از دست داده یا کور شده و یا قلب و کبدش بیمار شده است، یا مصرف کننده‌ی مواد مخدری که به مغز خود آسیب زده است. اما گناهش بخشوده می‌شود.

از این‌رو، فرد متعاد، برای همان بار اول و دفعات بعدی تا معتاد شدنش "استغفار" می‌کند و او نیز می‌بخشد، اما "توبه"، یعنی بازگشت از گناه، که زیاد هم آسان نیست و زحمت دارد؛ اما کسی که نگران گناه است، و نیز نگران آینده‌ی خود در دنیا و آخرت است، این زحمت را به جان می‌خرد، از خود خداوند منّان همّت می‌طلبد، "لا حول و لا قوة الاّ بالله" می‌گوید، و با توکل به او و خود باوری، اقدام به ترک می‌نماید. ان شاء الله.

 

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه