ایکس – شبهه: اولاً دین شامل دو بخش اصول و فروع است. اصول آن دعوت به یکتاپرستی (توحید) و باور آخرت (معاد) است که مستلزم اصول دیگری چون «عدل الهی» و قائل نبودن به انحصار «جبر یا اختیار» و نیز پذیرش و ایمان به پیامبر خدا (نبوت) می‌باشد که آخری قبول «امامت» را ایجاب می‌نماید. و فروع دین شامل احکام است که می‌تواند به تناسب مکان و زمان متفاوت باشد. اصول همه ادیان یکی بوده است و کمال در اطاعت امر پروردگار است که از طریق نبی ابلاغ می‌گردد و نه چگونگی احکام.

الف – پس اصل دین، اصول آن است که ادیان الهی در آن هیچ تفاوتی ندارند، لذا همه را «دین ابراهیمی» می‌خوانند و خداوند متعال می‌فرماید، همه ادیان نزد الله جل جلاله همان اسلام است.

«إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَن يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِيعُ الْحِسَابِ» (آل عمران، 19)

ترجمه: در حقيقت دين نزد خدا همان اسلام است و كسانى كه كتاب [آسمانى] به آنان داده شده با يكديگر به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنكه علم براى آنان [حاصل] آمد آن هم به سابقه حسدى كه ميان آنان وجود داشت و هر كس به آيات خدا كفر ورزد پس [بداند] كه خدا زودشمار است.

ب – کمال یک دین، به تناسب حوزه مأموریت نبی و رسول آن مورد توجه و مطالعه قرار می‌گیرد. حوزه‌ی مأموریت (مخاطبین) همه انبیای قبل محدود به مکان و زمان خاص بوده است، چنان چه می‌فرماید حضرات موسی و عیسی (ع) را برای قوم بنی‌اسرائیل فرستادم و زمان هر کدام نیز تا نبی بعدی محدود بود. لذا بی‌تردید این ادیان برای جهانی شدن (مکانی) و همگانی شدن (مخاطبین) و همیشگی شدن (زمانی)، کامل نبودند، نه این که برای امت‌های آن نبی و رسول نیز کامل نبودند. اما دینی که آخرین ادیان است و پس از آن باب نبوت بسته می‌شود و نبی‌اش به عنوان «رحمة للعالمین» معرفی می‌شود و حوزه مأموریت وی همه انسان‌ها تا آخرالزمان است، باید جهان شمول بوده و تمامیت داشته باشد. پس بدین لحاظ کامل‌تر است.

«قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ» (الأعراف، 158)

ترجمه: بگو اى مردم من پيامبر خدا به سوى همه شما هستم همان [خدايى] كه فرمانروايى آسمان‌ها و زمين از آن اوست هيچ معبودى جز او نيست كه زنده مى‏كند و مى‏ميراند پس به خدا و فرستاده او كه پيامبر درس‏نخوانده‏اى است كه به خدا و كلمات او ايمان دارد بگرويد و او را پيروى كنيد اميد كه هدايت‏شويد.

«تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا» (الفرقان، 1)

ترجمه: بزرگ [و خجسته] است كسى كه بر بنده خود فرقان [=كتاب جداسازنده حق از باطل] را نازل فرمود تا براى جهانيان هشدار دهنده‏اى باشد.

ج – وقتی قرار است باب انزال وحی بسته شود و دین جهانی، همگانی و همیشگی استقرار یابد،  اکمال و اتمام دین مستلزم تعیین و تکلیف مردم، پس از رحلت آخرین نبی و رسول الهی تا آخر الزمان است. و این مقوله‌ای نبود که امت‌های دیگر به آن نیازی داشته باشند یا مبتلابه آن باشند. از این رو آیه مبارکه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا - امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت‏خود را بر شما تمام گردانيدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم – المائده، 3» به مناسبت معرفی ولایت، امامت و خلافت پس از آخرین نبی تا آخرالزمان نازل گردید. لذا پیامبر اکرم، حضرت خاتم النبیین (ص) در خطبه غدیر فرمودند که خداوند متعال به واسطه ولایت و امامت حضرات امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، و امام حسن و امام حسین و اولاد آنها حضرت مهدی (عج) دین شما را کامل و تمام نمود.

بخشی از خطبه غدیر خم در این مورد:

اللهمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَ الْآیَةَ فی عَلِی وَلِیِّکَ عِنْدَتَبْیینِ ذالِکَ وَنَصْبِکَ إِیّاهُ لِهذَا الْیَوْمِ: (الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً)، (وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَالْإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ). اللهمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی قَدْ بَلَّغْتُ.

ترجمه:  معبودا! تو خود در هنگام برپاداشتن او و بیان ولایتش نازل فرمودی که: «امروز آیین شما را به کمال، و نعمت خود را بر شما به اتمام رساندم، و اسلام را به عنوان دین شما پسندیدم.» «و آن که به جز اسلام دینی را بجوید، از او پذیرفته نبوده، در جهان دیگر در شمار زیانکاران خواهد بود.» خداوندا، تو را گواه می گیرم که پیام تو را به مردمان رساندم.

مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّما أَکْمَلَ الله عَزَّوَجَلَّ دینَکُمْ بِإِمامَتِهِ. فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ وَالْعَرْضِ عَلَی الله عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ (فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ) وَ فِی النّارِهُمْ خالِدُونَ، (لایُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَلاهُمْ یُنْظَرونَ).

ترجمه: هان ای مردم! خداوند عزّوجلّ دین را با امامت علی تکمیل فرمود. اینک آنان که از او و جانشینانش از فرزندان من و از نسل او - تا برپایی رستاخیز و عرضه ی بر خدا - پیروی نکنند، در دو جهان کرده هایشان بیهوده بوده در آتش دوزخ ابدی خواهند بود، به گونه ی که نه از عذابشان کاسته و نه برایشان فرصتی خواهد بود.

متن کامل خطبه (کلیک)

کلمات کلیدی:  اعتقادی