ایکس – شبهه: از سویی در ژرفای علوم قرآنی چیز زیادی نمی‌دانیم و از سوی دیگر نوشتن آن چه بیان شده است، خوانده‌ایم و یاد گرفته‌ایم در این مختصر مقدور نمی‌باشد، لذا فقط اشاره‌ای می‌شود. متن و ترجمه آیه به شرح ذیل است:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ» (الحجرات، 6)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقى براى شما خبرى آورد بررسى و تحقيق كنيد تا مبادا گروهى را به نادانى آسيب رسانيد، آن گاه از كرده خود پشيمان گرديد.

امروزه جهان بیش از هر دوره‌ی دیگری به اهمیّت «خبر» و نقش سازنده یا تخریبی آن در جهت دادن به اذهان عمومی و شکل دادن به ساختارهای فردی و اجتماعی در تمامی عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، امنیتی، تربیتی و ...، پی‌برده است و بیش از گذشته می‌داند یک خبر، می‌تواند جریانی سالم یا انحرافی ایجاد کند، نرخ نفت و طلا و ارزاق را بالا و پایین بکشاند و اذهان عمومی را منفعل و همسو یا مخالف نماید. لذا شاهدیم که مستکبرین و جباران عالم، چه سرمایه‌گذاری کلان و همّت بی‌وقفه‌ای را به تملک و مدیریت «خبر» اختصاص داده‌اند و چه سیاست‌هایی را با «خبر» اعمال می‌کنند، تا جایی که دولتی چون انگلیس، یک شبکه خبری چون «BBC  » را علناً بازوی سیاسی، جاسوسی و اطلاعاتی دولت و وزارت خارجه‌اش بر می‌شمرد.

خداوند متعال در کلام وحی و در قرآن کریم و نیز رهنمودهای معصومین علیهم‌السلام، به صورت بسیار عمیق و اصولی به اهمیّت، جایگاه و نقش «خبر» و نیز چارچوب‌های صحیح اطلاع‌رسانی و پذیرش یا عدم پذیرش خبر تصریح نموده است.

اگر در آیات دقت شود، مشهود است که در همان ابتدا، جایگاه، عظمت و برتری انسان کامل (حضرت آدم علیه‌السلام) نسبت به همه مخلوقات و حتی ملائک، با همین «علم» و نیز «اطلاع‌رسانی» تبیین شد. آدم را تعلیم داد (وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا) و سپس فرمود ملائک را از آن چه نمی‌دانند «خبر» ده (يَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ). جا دارد که محققان قرآنی و دست‌اندرکاران «خبر» در این خصوص تحقیق کرده و بنگارند.

از جمله اصول دریافت «خبر» توسط مخاطبین این است که باید به سلامت و صداقت و اهداف خبر دهنده علم و بصیرت داشته باشند. پس اگر «فاسق»، [یعنی کسی که از پوسته‌ی خود خارج شده، کسی که طغیان کرده، کسی که مسیر فساد و تباهی را می‌پیماید]، خبری آورد، زود نپذیرند، و هم چنین زود رد و تکذیب نکنند، بلکه در مورد صحت و سقم و اهداف آن خبر تحقیق نمایند. از مُخبر دلیل و بینه بخواهند، زود خبری که در سطح شایعه است و یا پخش آن جز ضرر و خسران حاصلی ندارد را به دیگران منتقل نکنند و ...؛ چرا که این رفتار، خود آنها و دیگران را به زحمت می‌اندازد و پس از سکون امواج و آشکار شدن حقایق، موجب پشیمانی می‌گردد.

قابل توجه آن که ابتدای آیه، خطاب به مؤمنین (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) است. چرا که مؤمنین هدف دشمنان هستند (یعنی ایمان‌شان هدف است) و دشمن همیشه سعی دارد با خبر غیر موثق، خبر دروغ، خبر راست ولی هدفدار (کلمة الحق یراد به الباطل)، خبر سوخته، خبری که خوف و ترس را غالب کند، خبری که ناامیدی را رواج دهد، خبری که یأس و احساس شکست و ناتوانی را القا کند و ...، دامنه‌ی تهاجم خود را در جنگ نرم گسترش دهد و آنها را در ایمان و مقاومت‌شان متزلزل نماید. لذا فرمود:

 

«اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، اگر فاسقى براى شما خبرى آورد بررسى و تحقيق كنيد تا مبادا گروهى را به نادانى آسيب رسانيد، آن گاه از كرده خود پشيمان گرديد.»

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره حجرات