بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

آیت الله مصباح یزدی، رحمة الله علیه:

... از ویژگیهاى امام دوازدهم عجلّ اللّه فرجه الشریف كه در روایات وارده از اهل بیت (علیهم السلام)، مورد تأكید واقع شده غیبت آن حضرت است. و از جمله، عبدالعظیم حسنى از امام محمد تقى از پدرش امیرمؤمنان (علیهم السلام) نقل كرده است كه فرمود: «قائم ما غیبتى درازمدت دارد، و گویا شیعیان را مى‌بینیم كه در زمان غیبت او همانند حیوان گرسنه‌اى كه دنبال چراگاه مى‌گردد در جستجوى اویند ولى او را نمى‌یابند. آگاه باشید كه هر كس از ایشان كه بر دینش ثابت بماند و در اثر طول غیبت امامش دچار قساوت قلب نگردد در روز قیامت با من در درجه من خواهد بود». سپس فرمود: «هنگامى كه قائم ما قیام مى‌كند بیعتى از هیچكس بر گردن او نخواهد بود (و هیچ حاكم ستمگرى تسلطى بر او نخواهد داشت) و بدین منظور، مخفیانه متولد مى‌شود و از چشم مردم، غایب مى‌گردد». (1)

و از امام سجاد از پدرش از امیرمؤمنان (علیهم السلام) روایت شده كه فرمود: «قائم ما دو غیبت دارد كه یكى طولانى‌تر از دیگرى است، و تنها كسانى كه یقین قوى و معرفت صحیح داشته باشند بر امامت او ثابت مى‌مانند.» (2)

براى روشن شدن راز غیبت، باید نظرى به سرگذشت ائمه اطهار (علیهم السلام) بیفكنیم.

چنانكه مى‌دانیم بعد از رسول خدا(ص) اكثریت مردم با ابوبكر و بعد با عمر و سپس با عثمان بیعت كردند، و در اواخر حكومت وى كه نابسامانیهاى فراوانى در اثر تبعیضات ناروا پدید آمد دست به شورش زده او را به قتل رسانیدند و با امیرمؤمنان على(ع) بیعت كردند.

آن حضرت كه خلیفه منصوب از طرف خدا و رسول(ص) بود در طول حكومت خلفاء سه گانه براى رعایت مصالح جامعه نوبنیاد اسلامى دم فروبست و جز از سر اتمام حجت، سخنى نگفت و در عین حال، از هیچ اقدامى به نفع اسلام و مسلمین دریغ نورزید. اما دوران حكومت چند ساله خودش به جنگ با اصحاب جمل و معاویه و خوارج، سپرى شد و سرانجام بدست یكى از خوارج به شهادت رسید.

امام حسن مجتبى(ع) نیز به دستور معاویه مسموم شد. و پس از مرگ معاویه فرزندش یزید كه اعتنایى به ظواهر اسلام هم نداشت بر اریكه سلطنت اموى تكیه زد. و با این روند نزولى مى‌رفت كه نام و نشانى از اسلام باقى نماند. از اینروى، امام حسین(ع) چاره‌اى جز قیام ندید و با شهادت مظلومانه‌اش مسلمانان را تا اندازه‌اى هوشیار و بیدار كرد و اسلام را از نابودى، نجات داد. ولى شرایط اجتماعى براى تشكیل حكومت عدل اسلامى فراهم نگردید. و از این جهت سایر ائمه اطهار(ع) به تحكیم مبانى عقیدتى و نشر معارف و احكام اسلام و تربیت و تهذیب نفوس مستعد پرداختند و در حدودى كه شرایط، اجازه مى‌داد مخفیانه مردم را به مبارزه با ظالمان و جبّاران، دعوت مى‌كردند و ایشان را به تحقق حكومت الهى جهانى، امیدوار مى‌ساختند. و بالاخره یكى پس از دیگرى به شهادت رسیدند.

به هرحال، ائمه اطهار (علیهم السلام) در مدت دو قرن و نیم توانستند با تحمل مشكلات و فشارهاى فوق العاده حقایق اسلام را براى مردم بیان كنند: بخشى را بصورت عمومى، و بخشى را بصورت خصوصى براى شیعیان و اصحاب خاصّ خودشان. و بدین ترتیب، معارف اسلامى در ابعاد گوناگونش در جامعه، انتشار یافت و بقاء شریعت محمدى، تضمین شد. و ضمناً در گوشه و كنار كشورهاى اسلامى گروه‌هایى براى مبارزه با حاكمان ستمگر تشكیل گردید و دست كم توانستند تا حدودى جلو ستمها و خودسری‌هاى جبّاران را بگیرند.

●- ولى آنچه وحشت و اضطراب حاكمان خودكامه را برمى انگیخت وعده ظهور حضرت مهدى(عج) بود كه هستى آنان را تهدید مى‌كرد. از این روى معاصرین امام حسن عسگرى(ع) به شدت ایشان را تحت نظر قرار دادند كه اگر فرزندى براى آن حضرت متولد شود او را به قتل برسانند و خود آن بزرگوار را در عنفوان جوانى به شهادت رساندند. ولى اراده خداى متعال بر این، قرار گرفته بود كه حضرت مهدى(عج) متولد و براى نجات جامعه بشرى، ذخیره شوند. و به همین جهت بود كه در زمان حیات پدرشان تا سن پنج سالگى جز افراد معدودى از خواصّ شیعه، كسى آن حضرت را زیارت نمى‌كرد و بعد از وفات پدر بزرگوارشان تماسّ امام با مردم بوسیله چهار نفر1كه یكى پس از دیگرى به سمت نیابت خاصّ، مفتخر مى‌شدند برقرار مى‌گردید. و از آن پس، براى مدت نامعلومى «غیبت كبرى» واقع شد تا روزى كه جامعه بشرى، آماده پذیرش حكومت الهى جهانى شود و به امر خداى متعال ظهور فرماید.

●- بنابراین، راز اصلى غیبت آن حضرت این است كه از شرّ جبّاران و ستمگران محفوظ بماند. و در بعضى از روایات به حكمت‌هاى دیگرى نیز اشاره شده كه از جمله آنها آزمایش مردم است كه بعد از اتمام حجّت، چه اندازه پایدار و استوار مى‌مانند.

البته در زمان غیبت هم مردم بكلّى از فیوضات آن حضرت بى بهره نیستند و به تعبیرى كه در روایات آمده همانند خورشیدى كه پشت ابر باشد. كمابیش از نور او استفاده مى‌كنند چنانكه افراد بى شمارى هر چند بصورت ناشناس به زیارت ایشان مشرّف شده و براى رفع گرفتاریهاى مادّى و معنوى، از آن بزرگوار، بهره‌مند شده اند. و اساساً حیات آن حضرت، عامل مهمى براى دلگرمى و امیدوارى مردم است تا خود را اصلاح و آماده ظهور كنند.

پاورقی:

1) منتخب الاثر، ص 255

2) منتخب الاثر، ص 251

مبنع:

پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی

 

 

کلمات کلیدی:  در محضر استاد   امام مهدی