بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ 

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم 

مقدمه  :

هر راهی، با شناخت مبدأ و مقصدش تعریف و شناخته می‌شود.

نطفۀ انسان یا حیوان، به حسب ظاهر مایه‌ای کم ارزش است، اما آنگاه که به تبدیلش به انسان یا حیوان توجه شود، عظمتش و آن چه در دورن دارد، شناخته می‌شود؛ چنان که دارایی و اندوخته‌های یک بذر کوچک، با رشد گیاه، محصول و یا میوه‌اش شناخته می‌شود.

بنابراین، اکمال هر شناختی، مستلزم شناخت اول و آخر آن می‌باشد.

مطالعۀ عالِم هستی، یا حتی همین جهان مادی و طبیعت، آنگاه کامل‌تر می‌شود که اول و آخر آن نیز تعریف شود، وگرنه مانند مطالعۀ چند سطر از وسط یک کتاب قطور می‌باشد؛ مانند مطالعه و شناخت ماده‌گرایان (ماتریالیست‌ها).

نگاه آنان به جهان طبیعت، مانند این است که کسی از یک فیلم بلند، فقط یک یا چند فِرِم را به صورت تصاویری منقطع و بی‌ربط ببیند! او چه شناختی می‌تواند از حقایق همین عالَم حاصل کند؟!

از این‌رو، خداوند متعال در آیات مرتبط با جهان طبیعت نیز از ابتدا و انتهای آن خبر می‌دهد، تا علوم مفید و هدایت کننده باشند.

هر کسی خداوند سبحان را بیشتر بشناسد، خودش و عالَم هستی را بیشتر می‌شناسد، و هر کسی که خودش را بیشتر بشناسد، خداوند سبحان را بیشتر می‌شناسد؛ بنابراین، این شناخت عالمی دیگر و عالَم آخرت و عالَم باقی است که شناخت بهتری از دنیا را میسر می‌سازد.

 

روز حق

یکی از اسامی آخرت در قرآن مجید، «روز حق» می‌باشد: «ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا - » (النبأ، 39)

- آن روز حق است؛ هر كس بخواهد راهى به سوى پروردگارش برمى گزيند.

معنای «حق»، همان هستی است که چون هستی است و هیچ گونه نقص و نیستی به آن راه ندارد، ازلی و ابدی می‌باشد، لذا در قرآن مجید تصریح نمود که "حق"، همان خداوند سبحان می‌باشد. پس آخرت نیز روز مالکیت و سلطنت مطلق خداوند است.

«ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ» (الحجّ، 62)

 - اين بخاطر آن است كه خداوند حقّ است؛ و آنچه را غير از او مى‌خوانند باطل است؛ و خداوند بلندمقام و بزرگ است!

بدیهی است که از حق، فقط حق صادر می‌شود، پس چون او "حق" است، فعل او و قول او نیز حق است، اگر چه قول خدا، همان فعل خداوند سبحان است.

از این‌رو فرمود: خلقت زمین و آسمان‌ها حق است «وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ ... - اوست همان كه آسمانها و زمين را بحق آفريد ...» (الأنعام، 73) - هدایت حق است - نزول روح القدس حق است - ارسال انبیا و نزول وحی حق است - حکم خدا حق است ... و پایان این عالم، صیحۀ آسمانی و آغاز عالَمی دیگر (آخرت) و معاد "حق" است.

«وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَإِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ» (الحجر، 85)

- ما آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است، جز بحق نيافريديم؛ و ساعت موعود [قيامت] قطعاً فرا خواهد رسيد (و جزاى هر كس به او مى‌رسد)! پس، از آنها به طرز شايسته‌اى صرف نظر كن.

حقوق

این خداوند متعال است که مخلوقاتش را با اندازه‌های متفاوت خلق نموده است «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ - ماييم كه هر چيزى را به اندازه آفريده‏‌ايم‌» (القمر، 49) - پس اوست که می‌تواند "حقوق" را وضع، تبیین و ابلاغ نماید؛ و از انسان خواسته که این حقوق را در حق خودش، دیگران و هر چه هست (حتی جامدات، گیاهان، حیوانات و ...) رعایت نماید و از آنها تجاوز ننماید.

آخرت، روز "حق" است، یعنی روز هستی پایدار است. در آن روز دیگر هیچ شکی به وجود حق تعالی باقی نمی‌ماند - بهانه‌ای برای تکذیب و انکار وجود ندارد - به آن عالَم، نیستی و نابودی راه ندارد؛ هر چیزی بر اساس اندازه‌هایش در جایگاه خود قرار می‌گیرد؛ و البته به حقوق انسان نسبت به خودش و دیگران نیز رسیدگی می‌شود و هر کسی به "حقش" می‌رسد.

«يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ» (النّور، 25)

- آن روز، خداوند جزاى واقعى (حق) آنان را بى كم و كاست مى‌دهد؛ و (همگان) مى‌دانند كه خداوند حق آشكار است.

روز آشکار شدن پنهانی‌ها

«إِنَّهُ عَلَى رَجْعِهِ لَقَادِرٌ * يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ» (الطارق، 8 و 9)

قطعا خدا [كه آفريننده است]، بر بازگرداندن او (براى قيامت) تواناست * در آن روز كه اسرار نهان (انسان) آشكار می‌شود.

در اینجا چون موضوع انسان است، به او اشاره شده است؛ اما مسئله این است که در روز آشکار شدن پنهانی‌ها، تمامی حقایق آشکار می‌شوند.

در این دنیا، حجاب‌های متعددی بر سر راه شناخت انسان و بالتبع ایمان او وجود دارند؛ آدمی در بند بدنی قرار گرفته که تمامی قوای ادراکی‌اش محدود است - عقلش به نور علمی می‌بیند که آن نیز محدود و محجوب است، و گاه خود علم نیز حجاب می‌شود - قلب برای فهم نیز محجوب می‌شود و حجابش غفلت‌، تکبر، غرور (فریب) و میل به تبعیت از امیال حیوانی هوای نفس می‌باشد.

در آخرت که «يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ» می‌باشد، تمامی حقایق بیرون ریخته و آشکار می‌شوند، چرا که حجاب‌ها برداشته می‌شوند.

در آنجا، «أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ» برای همگان آشکار می‌شود - آن چه در غیب بوده و شهود آن مستلزم تحصیل علم، تعقل، فهم قلبی و درک حقایق باطنی، و آن نیز به تناسب ظرفیت وجود و تلاش بوده، برای همگان آشکار می‌شود. حقانیت ارسال رسل و وحی و باطن وحی که برای اکثر مردم در غیب بوده، آشکار می‌شود ...؛ و البته مواضع آدمیان، نیات خیر یا شرّ آنها، اگر چه عملی نشده باشند، اهداف آنان از هر کار خیر و یا شرّی، و نیز حقیقت اعمال آنها نیز آشکار می‌گردد.

انسان [به غیر از اهل عصمت علیهم السلام]، هر چقدر هم دانشمند شود، باز علم کمی دارد؛ لذا نمی‌تواند به درستی و کامل، حقیقت‌ها را بشناسد و درک نماید!

حقیقت ولایت چیست؟ حقیقت وجودی امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام چیست که در آخرتی که مالکش خداوند سبحان است، میزان اعمال و مقسّم جنت و نار قرار گرفته است؟! حقیقت دو رکعت نماز با ولایت چیست که آدمی را به معراج می‌برد و مقرب می‌سازد؟ حقیقت جهاد چیست که خداوند متعال خود را خریدار جان و مال بندگان مجاهد و رزمنده‌اش معرفی می‌کند؟! چرا صف مجاهدان را از سایر بندگان مؤمنش جدا نموده است - حقیقت صبر و استقامت چیست - حقیقت شفاعت چیست؟ ما چه می‌دانیم حقیقت یک نظر رحمت به پدر و مادر، یک یتیم نوازی، یک صدقه، یک دعا و ... چیست و چه آثار و برکاتی در دنیا و آخرت دارد؟!

هم چنین، حقیقت کفر، شرک، نفاق، معصیت و ظلم نیز بر همگان آشکار نیست و آنان که شناخته‌اند نیز تا حدودی واقف گردیده‌اند.

«يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ»؛ فقط این نیست که پرونده‌ها باز می‌شود و درون و برون مواضع و عملکردهای آدمیان آشکار می‌گردد؛ بلکه حقایق پشت پردۀ دیگری نیز آشکار می‌شود. آیا تمامی جنایات نظامات سلطه، پشت پوشش و زیر پرچمِ علم، صنعت، ثروت، قدرت، تجمل ... و شعارهایی چون: آزادی، دموکراسی (رأی اکثریت)، صلح طلبی و اصطلاحات، حقوق بشر و ...؛ به انجام نمی‌رسد؟! آنجا و در آن روز، تمامی این حقایق، آشکار می‌شوند.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛    

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اصول اعتقادات   معاد