پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): این سؤال در پی پاسخ به شبهه‌ی معروف «شاگرد از معلمش پرسید: چگونه شیطان وارد بهشت شد ...» که دوباره فضای مجازی منتشر شده، طرح شده است که مگر چند بهشت داریم و ...:

جنّت:

جنّت در لغت به "پوشیده شدن" می‌باشد، چرا که «ج ن» در زبان عربی بدین معناست. از این رو اگر باغ و بستانی با درختان پوشیده شده باشد، «جنت» نامیده می‌شود. بچه داخل رحِمِ مادر را از آن لحاظ که پوشیده است و دیده نمی‌شود «جَنین» می‌گویند، و هم چنین موجودی به نام "پری" را که به حسب ظاهر دیده نمی‌شود نیز «جنّ» می‌گویند.

از این رو در قرآن کریم، به هر باغ و بستانی که از درختان سرسبز پوشیده شده باشد، «جنّت» گفته می‌شود که به فارسی آن را "بهشت" می‌نامیم.

انواع جنّت‌ها:

با توجه به معنای مذکور، در هر عالمی که انسان در زندگی کند، انواع و اقسام "جنّت‌ها" وجود دارد، چه در زمین، چه در عالم برزخ و چه در قیامت؛ و به همه آنها در قرآن کریم اشاره و تصریح شده است.

جنّت در زمین:

در قرآن کریم، به باغ و بستان سرسبز و پوشیده از درختان در زمین نیز «جنت» گفته شده است:

« لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتَانِ عَن يَمِينٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِن رِّزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ » (سبأ، 15)

ترجمه: قطعا براى [مردم] سبا در محل سكونت‌شان نشانه [رحمتى] بود دو باغستان از راست و چپ [به آنان گفتيم] از روزى پروردگارتان بخوريد و او را شكر كنيد شهرى است ‏خوش و خدايى آمرزنده.

« وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا رَّجُلَيْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَحَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعً » (الکهف، 32)

ترجمه: و براى آنان آن دو مرد را مثل بزن كه به يكى از آنها دو باغ انگور داديم و پيرامون آن دو [باغ] را با درختان خرما پوشانديم و ميان آن دو را كشتزارى قرار داديم.

« وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا » (همان، 35)

ترجمه: و در حالى كه او به خويشتن ستمكار بود داخل باغ شد [و] گفت گمان نمى‏كنم اين نعمت هرگز زوال پذيرد.

پس در بهشت‌ها، یا همان باغ‌ها و بستان‌های زمینی، حتی ظالمین نیز وارد می‌شوند.

جنّت در برزخ:

خداوند متعال در قرآن کریم، به وجود عالمی بین حیات دنیوی و حیات اخروی، به نام عالم "برزخ" تصریح کرده است و می‌فرماید، وقتی مشرک و ظالمی می‌میرد و پرده‌ها از جلوی چشمش کنار می‌رود و حقایق را می‌بیند، به خداوند متعال عرض می‌کند که مرا برگردان تا کارهای خوب انجام دهم (حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ – المؤمنون، 99). از همین بیان روشن می‌شود که هنوز حیات دنیا برقرار است که می‌گوید: «مرا برگردان»؛ اما خداوند متعال می‌فرماید که دیگر بازگشتی نیست و بین آنها که مردند تا قیامت، حیات برزخی وجود دارد: « و َمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ – همان 100».

سپس خداوند متعال هم به عذاب در صبح و شام قبل از عذاب اکبر برای کفار و ظالمین و فرعونیان تصریح دارد [النارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوا وَ عَشِیا؛ هر صبح و شام بر آتش عرضه می‌شوند» (غافر/46)] و هم به رزق کریمانه صبح و شام که به مؤمنین عرضه می‌شود، [وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَةً وَ عَشِیا؛ و صبح و شام روزیشان در آنجا برقرار است» (مریم/62)]؛ در حالی که می‌دانیم در آخرت، صبح و شام وجود ندارد. پس بهشت و جهنم برزخی وجود دارد.

حدیث:

پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله: «اَلْقَبًرْ رُوًضَه مِنً رِیاضِ الْجُنُّهِ اَوً حْفْرُه‌ٌ مِنً حْفَرِ النّیِرانِ».

ترجمه: قبر باغی است از باغ‌های بهشت یا گودالی است از گودال‌های آتش.

انواع جنّت‌های اخروی:

بهشت (جنّت) اخروی نیز فقط یک بهشت نیست، بلکه انواع بهشت‌ها [بهشت خلد، بهشت عدن، بهشت فردوس و ...] وجود دارد که هر کدام نیز مراتب و طبقانی دارند و به همه آنها در قرآن کریم تصریح شده است:

بهشت‌ها (جنّات) و نعمات برای متقین:

« قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ » (آل‌عمران، 15)

ترجمه: بگو: «آيا شما را به بهتر از اينها خبر دهم؟ براى كسانى كه تقوا پيشه كرده‏اند، نزد پروردگارشان باغ‌هايى است كه از زير [درختانِ‏] آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند، و همسرانى پاكيزه و [نيز] خشنودى خدا [را دارند]، و خداوند به [امور] بندگان [خود] بيناست.»

بهشت خُلد (خلود و همیشگی) برای متقین:

« قُلْ أَذَلِكَ خَيْرٌ أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كَانَتْ لَهُمْ جَزَاء وَمَصِيرًا » (الفرقان، 15)

ترجمه: بگو: «آيا اين [عقوبت‏] بهتر است يا بهشت جاويدان كه به پرهيزگاران وعده داده شده است كه پاداش و سرانجام آنان است؟»

بهشت عَدن برای اهل خشیت:

« جَزَاؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ » (البینة، 8)

ترجمه: جزای (پاداش) ايشان نزد پروردگارشان عبارت است از بهشت‏هاى عدن كه نهرها در زير درختانش روان است و ايشان تا ابد در آنند در حالى كه خدا از ايشان راضى و ايشان هم از خدا راضى باشند اين سرنوشت كسى است كه از پروردگارش بترسد.

بهشت‌های (جنات) فرودس، برای اهل ایمان و عمل صالح:

« إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا » (الکهف، 107)

ترجمه: حقّا كسانى كه ايمان آوردند و عمل‏هاى شايسته انجام دادند، باغ‏هاى فردوس نخستين پذيرايى ورودى آنهاست.

بهشتی که آدم و حوا (ع) از آن هبوط یافتند

و هم چنین بهشت ما در همین دنیا

پس معلوم شد که طبق آیات قرآن کریم، نه تنها به باغ و بستان سرسبز در زمین نیز «جنت» گفته می‌شود، بلکه بهشت برزخی نیز وجود دارد و بهشت در آخرت نیز انواع و اقسام دارد؛ و البته در آیات فراوانی تصریح شده که ورود به بهشت اخروی، پس از پایان حیات دنیا و اهل آن و برپایی روز محشر خواهد بود و نه شیاطین و کفار و مشرکین و ظالمین به آن راه دارند و نه کسی که وارد شد، در آنجا می‌میرد و یا از آن اخراج می‌شود.

پس، بهشتی که آدم و حوا (ع) از آن هبوط یافتند، آن بهشت اخروی نمی‌باشد. (لینک‌های ذیل).

اما نکته‌ی مهم اینجاست که خداوند متعال در قرآن کریم، هم تصریح دارد که جهنم از هم اکنون به کافرین احاطه دارد – و هم تصریح دارد که تمامی بنی آدم، در همان بهشتی که حضرت آدم علیه السلام در بود قرار دارند، منتهی باید کاری کنند که به وسوسه شیطان اخراج نگردند و بهشت ابد بر آنان حرام نگردد.

« يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُم مِّنَ الْجَنَّةِ يَنزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاء لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ » (الأعراف، 27)

ترجمه: اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد، لباس ايشان را از تن‏شان مى‏كند تا عورت‏هایشان (بدی‌هایشان) را به ايشان بنماياند، شيطان و دسته وى شما را از آنجايى مى‏بينند كه شما نمى‏بينيد، ما شيطانها را سرپرست كسانى قرار داديم كه ايمان نمى‏آورند.

مرتبط:

*- می‌گویند دانش‌آموزی از معلمی پرسید: مگر خداوند شیطان را به خاطر نافرمانی از بهشت اخراج ننموده بود، پس چطور دوباره وارد بهشت شد تا آدم و حوا را فریب دهد؟ و معلم از جواب واماند! پاسخ چیست؟    (7 بهمن 1389)

*- آیا حضرت آدم (ع) قبلاً در بهشت بود؟ مگر بهشت وجود داشت؟ مگر شیطان به بهشت راه دارد؟ به نظر من بهشت وجهنم در آخرت خلق می‌شوند! (16 مهر 1389)

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   معاد