شبهه در مورد اعجاز علمی (علوم طبیعی و تجربی) قرآن کریم را چگونه میتوان پاسخ داد؟ (کارشناسی علوم تربیتی / صفادشت)
پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): اینگونه شبهات (یا سؤالات) بر سه محور استوار شده است که عبارتند از «معجزه، علم و قرآن کریم»؛ حال اگر کسی نه بداند که "معجزه" یعنی چه؟ و نه بداند معنای "علم" چیست و نه "قرآن کریم" را تلاوت کرده باشد و در آیاتش غور و غوص ننموده باشد، یا دست کم لحظاتی در آیهای تأمل و تفکر ننموده باشد، چگونه پاسخی برایش مفید میافتد؟! و اساساً این سؤال مطرح میشود که « آیا او حقیقتاً سؤال و شبهه دارد و اکنون منتظر پاسخ است، یا فقط خواسته جملهای در ضدتبلیغ بگوید »؟!
معجزه:
در یک کلام کوتاه، معجزه کاری است که دیگران از انجام مانند آن ناتوان و عاجز باشند و به همین جهت، دلیل بر حقانیت نبوت و رسالت الهی میگردد. خب در مورد قرآن کریم که دیگر دلایل اثباتی نمیخواهد. یک کار علمی و عملی میباشد، میفرماید اگر سخن و کار بشر است، بشر باز هم میتواند نمونهی آن و حتی بهترش را بیاورد؛ خب بیاورد، مگر کسی مانع شده است؟!
علم:
● – اگر کسی بگوید که "علم" منحصر است به علوم طبیعی و تجربی، پیش از آن که بحث به آیات قرآن کریم برسد، باید با او درباره معنا و مفهوم "علم" سخن گفت تا از این نگرش باطل خارج شود. در حالی که حتی نتیجهگیری از محسوسات و یافتههای تجربی نیز با اصول عقلی صورت میپذیرد [مثل این که بگویند: حرارت علت به جوش آمدن آب است – قلیان آب معلول حرارت است]، چگونه میتوان علم را محدود به علوم تجربی دانست؟!
● – مطلق علم، یعنی "دانایی". عالَم، یعنی عَلَمها و نشانهها و عالِم یعنی نشانهشناس، و قطعاً هر نشانهای، جهت و هدفی (صاحب و مقصد نشانه) را نشان میدهد.
بنابراین، هر دانشی که منطبق با واقعیت باشد، "علم" است، خواه علوم تجربی باشد، یا علوم ریاضی، یا علوم عقلی (فلسفه، منطق، حکمت و ...) – خواه مبدأ و معاد شناسی انسان باشد، یا انسانشناسی، یا اخلاق و یا حقوق (احکام). پس قرآن کریم یکپارچه، علم است.
اعجاز علمی در علوم تجربی:
در مورد اعجاز علمی قرآن کریم در حوزهی علوم تجربی، یک عده بدون این که قرآن را بخوانند و با فرهنگ و سیاق علمی آن آشنا گردند، حکم دادند که اساساً علوم تجربی در قرآن مطرح نشده است، چه رسد به این که معجزهی علمی نیز باشد – عدهای از زاویهی دیگری نگاه کردند و گفتند: هر کتابی، رسالتی بر عهده دارد و رسالت قرآن کریم علوم تجربی نمیباشد که به آن پرداخته باشد – اما گروه سوم که در آیات تأمل و تفکر دارند، میگویند: « اگر چه علم منحصر به علوم طبیعی و تجربی نمیباشد، اما قرآن کریم در این حوزه نیز وارد شده و آیاتش معجزه است ».
● – آنان که میخواهند معجزه قرآن کریم در علوم تجربی را به اثبات رسانند، معمولاً به آیاتی استناد میکنند که در مورد فضا و سیارات میباشد و بیان میدارند که این علوم در زمانی بیان شده که دست بشر از رسیدن به این علوم کوتاه بوده است. اگر چه چنین است، اما این نگاهی ساده جزئی به آیات علمی قرآن کریم (حتی در علوم تجربی) میباشد.
به عنوان مثال میگویند:
*- در عصری که جاهلان خورشید، ماه و ستارگان را میپرستیدند، یا دانشمندان هنوز در حال ترسیم صور فلکی بودند و چیزی از آسمان نمیدانستند، خداوند فرمود که برپایی آسمان، روی ستونهای نامرئی بالا رفته است « اللَّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَـوَ تِ بِغَیْرِ عَمَد تَرَوْنَهَا - دا همان کسی است که آسمانها را، بدون ستونهایی که برای شما دیدنی باشد، برافراشت / الرّعد، 2»؛ و امروز مباحثی چون جاذبه، دافعه، حرکت و سایر قوانین فیزیکی تا حدودی کشف شده است.
*- و یا میگویند: در حالی که مردمان زمین را صاف، مستطیل و مسطح و ... فرض میکردند، در قرآن کریم به «مشرقها و مغربها»ی زمین و سایر سیارات تصریح شده است که برای هر دانشمندی، دلالت بر کروی بودن زمین از یک سو و گردش آن به دور خورشید از سوی دیگر دارد، وگرنه بیش از یک مشرق و مغرب، متصور نبود. « مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا – مشرقهای زمین و مغربهایش / الأعراف، 137».
*- و یا میگویند: قرآن کریم بسیار پیش از کشف "مدارِ" حرکت سیارات توسط بشر، بیان نمود که حرکت تمامی آنها در مدار (فلک) میباشد و این حرکت نیز دورانی است (پس کرات و سیارات کروی هستند) و این حرکت دورانی سبب پیدایش شب و روز یا فصول گوناگون میگردد. « وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ - و اوست آن كسى كه شب و روز و خورشيد و ماه را پديد آورده است هر كدام از آنها در مدارى [معين] شناورند / الأنبیاء، 33»
*- و یا میگویند: علم بشر تازه کشف نموده که خورشید نیز در حرکت است، هم به دور خودش میچرخد، هم به دور مرکز راه شیری (Solar Circle ) میچرخد و هم به سوی نقطه خاموش شدن و استقرار خود میرود، در حالی که این علوم در قرآن کریم به صراحت بیان شده است و تشریح شده که اینها همه براساس مقدرات (اندازهگذاری)های خالق علیم است. « وَالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ - و خورشيد به [سوى] قرارگاه ويژه خود روان است تقدير آن عزيز دانا اين است / یس، 38».
فقط علوم فضایی نیست:
بشر گمان دارد که زمین را شناخته و فقط فضا برایش ناشناخته مانده است، در حالی که دانشمندان میگویند: «ناشناختههای ما در زمین و دریاها، کمتر از ناشناختههای ما از فضا نمیباشد». بشر هنوز در حال اکتشافات اعضا، اجزا و کارکرد بدن خودش میباشد.
شاید بشر گمان دارد که امروزه مثلاً در علم کشاورزی، به منتهای درجه رسیده است و زمین (خاک)، خورشید، آب، کاشت، داشت و برداشت را خوب شناخته است! اما خداوند متعال، یک سؤال علمی میپرسد و پاسخش را نیز میدهد.
میفرماید: به همین زراعت خودتان نگاه کنید و سپس بگویید که در حقیقت چه کسی است که زراعت میکند و رویش میبخشد، شما؟ آیا آن که زمین، خورشید، آب، بذر و شما را آفریده است؟
« أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ * أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ » (الواقعة، 63 و 64)
ترجمه: آیا هیچ درباره آنچه کشت میکنید اندیشیدهاید؟! * آیا شما آن را میرویانید یا ما میرویانیم؟!
فضیلت علوم تجربیِ قرآنی:
فضیلت (برتری) علوم تجربی مطرح شده در قرآن کریم نسبت به کشفیات علمی (طبیعی و تجربی) بشر، این است که به یک مقوله یا پدیده، به شکل مقطعی و بریده شده از نظام خلقت نمینگرد، بلکه حتماً تصریح مینماید که چه کسی آن را پدید آورده و ربوبیت میکند. در واقع این علم است. یعنی علامت ما را به مقصد و صاحب آن برساند.
صرف این که بگویند: آب از چه ترکیبی درست شده یا چه خواصی دارد؟ - سیارات هر کدام چه ابعاد، وزن یا جرمی دارند و چقدر با هم فاصله دارند، یا با چه سرعتی میچرخند – یا در بدن انسان چند سلول، یا چند رشته عصب، و یا چه ترکیبات فیزیکی و شیمیایی وجود دارد و ...، تمام علم نیست؛ بلکه وقتی این علم تمام و کامل میشود، که حتی برای عنصر مادی، از آغاز و انجام آن و آفریننده و رب (پرورش دهندهی آن) بگوید، به گونهای عقل درک کند و قلب بفهمد و باور کند.
علوم قرآنی:
در عین حال بیان شد که علم فقط به علوم تجربی و چند یافتهی بشر از موجوداتی که دیگری آن را خلق کرده نه خودش، نمیباشد، بلکه هر گونه دانشی "علم" است، علوم انسانی نیز علم هستند، انسانشناسی، جامعهشناسی، رفتارشناسی، علت شناسی، معلول شناسی، عاقبت شناسی، دوستشناسی، دشمن شناسی، تاریخ و اقوام شناسی، حقوق و قوانین (چه باید کردها و چه نباید کردها) و ... همه "علم" هستند که قرآن کریم جامع آنهاست، و این جامعیت چنان آشکار است که محققین غیر مسلمان و غیر معتقد به قرآن مجید نیز به آن اذعان دارند:
*- "جرج ولذ ـ هربرت"، نویسنده نامی انگلیسی مینویسد: «قرآن كتاب، علمی، دینی اجتماعی، تهذیبی، اخلاقی و تاریخی است، مقررات و قوانین و احكام آن با اصول قوانین و مقررات دنیای امروز هماهنگ و برای همیشه كتاب عمل است». (سید مصطفی علوی، قرآن در آیینه بزرگان، انتشارات بحرالعلوم، قزوین، چ اول، 1378، ص 119).
*- "دکتر جرثیه"، از دانشمندان فرانسوی میگوید: «من تمام آیههای قرآن را که در زمینه علوم طبیعی، بهداشت و طب بودند، مطالعه کردم و آنها را مطابق دقیقترین قانونهای علوم طبیعی و پیچیدهترین اصول ثابت شده علوم عقلی دیدم و یقین کردم که هزار سال قبل جز خدا، هیچ کسی بر روی زمین، از آن قوانین و اصول آگاه نبود، پس به حقانیت و خدایی بودن چنین کتابی ایمان آوردم (راتلج، ادیان جدید در دیدگاههای جهانی، 193).
*- "گوته"، دانشمند، فیلسوف و شاعر شهیر آلمانی میگوید: «اگر چه ما همواره از قرآن روی بر میگردانیم و در همان مرحله اول اظهار تنفر مینماییم، اما خیلی زود ما را به سوی خود جذب و شگفتزده میکند و در نهایت ما را وا میدارد که در مقابل آن سر تعظیم و احترام فرود آوریم. سبک و اسلوب قرآن و هماهنگی و توافق آن بامحتوا و هدفش محکم و استوار، بسیار عالی و باشکوه، با هیبت و زیاد و دارای رفعتی حقیقی و ابدی است... ، از این رو این کتاب در تمام زمانها تأثیری نیرومند به جای میگذارد». وی در جایی دیگر میگوید:«قرآن اثری است که خواننده در آغاز (احیانا) به واسطه سنگینی عبارتش رمیده میشود، ولی سپس شیفتهی جاذبه آن میگردد و سرانجام بیاختیار مجذوب زیباییهای متعددش میشود» (اعترافات دانشمندان بزرگ جهان، ص 44).»
نکته:
البته نمیخواهیم بگوییم که چون چند دانشمند غربی چنین گفتهاند، پس قرآن کریم از هر لحاظ معجزه است، آنها نیز هنوز قرآن مجید را خوب نشناختهاند، بلکه میگوییم: «هر کس قرآن کریم را بدون پیشداوریِ ناشی از بغض، کینه، دشمنی و اغراض و امراض قلبی بخواند، به معجزهی علمی آن در علوم گوناگون نیز پیبرد و البته این علم برایش مفید واقع شده و ایمان میآورد» - اما اگر کسی با غرض سوء و ظالمانه قرآن بخواند، همین قرآن خواندن، موجب گمراهی و خسران بیشترش میگردد. و البته مواجهه با هر حق و حقیقتی چنین میباشد:
« وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا » (الإسراء، 82)
ترجمه: و ما آنچه را براى مؤمنان مايه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى كنيم و[لى] ستمگران را جز زيان نمى افزايد.
مرتبط:
مشارکت و همافزایی (سؤال و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)
●- شبهه در مورد اعجاز علمی (علوم طبیعی و تجربی) قرآن کریم را چگونه میتوان پاسخ داد؟
http://www.x-shobhe.com/shobhe/8636.html
- تعداد بازدید : 4280
- 21 خرداد 1396
- نسخه قابل چاپ
- اشتراک گذاری
کلمات کلیدی: قرآن علم