أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ» ﴿الزّمر، 17 و 18﴾

- كسانی كه از بندگی طاغوت دوری گزیدند و به سوی خداوند بازگشتند؛ بشارت از آن آنها است، بنابراين بندگان مرا بشارت ده * كسانی كه سخنان را می‏شنوند و از نيكوترين آنها پيروی می‏كنند، آنها كسانی هستند كه خدا هدايتشان كرده، و آنها خردمندانند.

***

اجتناب از طاغوت

گام نخست در بندگیِ الله جلّ جلاله، «اجتناب از طاغوت» می‌باشد.

«اجتناب» یعنی: «دوری گزیدن، عدم تبعیت و مخالفت»و «طاغوت» یعنی: آن که گردنکشی کرده و همچون رودخانه‌ای که هنگام طغیان از مسیر خود خارج می‌شود، از مسیر بندگیِ خداوند سبحان خارج شده است و فرقی نمی‌کند که طاغوت، به اصطلاح فرعون‌ها و ابر قدرت‌های زمان و سران نظامات سلطه باشند، یا افراد گوناگون، یا حتی هوای نفس در آن هنگام که طغیان می‌کند، یا هر فرهنگ و رفتاری که به مثابۀ سرکشی از بندگی و فرامین الهی باشد.

بدیهی است که تا «کفر به طاغوت» صورت نپذیرد، «ایمان به خداوند» نیز صورت نمی‌پذیرد و تا به «لا إله» عمل نشود، «الاّ الله» محقق نمی‌گردد. تا بت‌ها، از خانۀ دل که حرم الله و بیت الله است، بیرون ریخته نشوند، نور ایمان به آن راه نمی‌یابد.

خداوند سبحان، راه رشد از گمراهی را روشن و آشکار نموده، عقل، وحی و امکان انتخاب نیز داده و سپس گزینش را به اختیار انسان واگذار نموده است:

«لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ» (البقره، 256)

بشارت چیست و بهترین سخن کدام است؟

فراز «الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ - كسانی كه سخنان را می‏شنوند و از نيكوترين آنها پيروی می‏كنند»، بسیار مورد سوء استفاده کنندگان برای گمراه کردن مردم قرار گرفته است! می‌گویند: «ما باید همه دعوت‌ها و سخنان را بشنویم و سپس یکی از آنها برگزینیم!»

حال، آیا چنین کاری اصلاً ممکن هست؟! چه کسی می‌تواند دست کم از زمان افلاطون به بعد، تمامی ادیان الهی، مکاتب بشری و مذاهب را مطالعه کند و سپس بهترین را تشخیص دهد و برگزیند؟! مضافاً بر این که روزانه صدها و هزاران سخن و دعوت منتشر می‌شود! حتی یک عمر مفید مطالعاتی صد ساله نیز برای انجام چنین مطالعاتی کوتاه است و البته سخن و ادعا هم که تمامی ندارد؛ لذا اگر کسی با چنین برداشتی از آیه بخواهد تمامی سخنان را بشنود و سپس بهترین آنها را تبعیت کند، تمام عمر در سرگردانی خواهد بود و هیچگاه به نتیجۀ قطعی نمی‌رسد! و اگر کسی آنقدر فیلسوف و عالم دهر شده است که می‌تواند در میان هزاران هزار دعوت و ادعا، بهترین را تشخیص دهد، از همان ابتدا راه خود را یافته است و نیازی به شنیدن هر سخنی ندارد!

مقصود از «شنیدن سخنان»، شنیدن هر سخن بی‌حکمت، هر حرف مُفت (لَهوَ الحَدیث) و هر دعوت باطلی نمی‌باشد؛ بلکه در امور گوناگون، بین سخنان درست و خوب و منطقی، گزینش بهترین آنهاست.

در حساب و ریاضیات، یکبار که دانستید: «دو ضرب در دو، مساوی با چهار می‌شود»، همین کافیست و دیگر دنبال این نمی‌روید که «چند نمی‌شود»؛ صدها میلیارد عدد هم که بشمارید، آن نمی‌شود، بلکه فقط چهار می‌شود. «لا إله الاّ الله»، یعنی اگر صدها هزار میلیارد نوع را بیاورند و بگویند: «شاید این نیز إله است»، پاسخ منفی است، چرا که به غیر از الله جلّ جلاله، هیچ کسی و هیچ چیزی «إله» نیست و قابلیت پرستش ندارد.

●- خداوند متعال فرمود: «أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ - آنها كسانی هستند كه خدا هدايتشان كرده است و آنها خردمندانند»؛ آیا کسانی که این چنین بین گفتارها و دعوت‌های بی‌شمار سرگردان مانده‌اند، هدایت شده هستند یا خردمند؟!

●- خداوند سبحان، خود بیان فرموده که این «بشارت» چیست و این سخن و دعوتی که باید اجابت و تبعیت شود کدام است:

«ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» (الشوری، 23)

- اين همان چيزي است كه خداوند بندگانش را كه ايمان آورده‏‌اند و عمل صالح انجام داده‏‌اند به آن نويد [بشارت] می‏دهد، بگو من هيچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‏كنم، جز ولایت (دوستی و سرپرستی) نزديكانم (اهل بیت علیهم السلام) و هر كس عمل نيكی انجام دهد بر نيكی‌اش می‏افزائيم، چرا كه خداوند آمرزنده و شكرگزار است.

یک - این بشارت الهی، به همگان و حتی آنان که هنوز بین دعوت‌ها و سخنان سرگردان مانده‌اند نمی‌باشد، بلکه برای اهل ایمان و عمل صالح است.

دو - سخن و دعوتی که مستوجب بشارت قرار گرفته و بهترین سخن برای پیروی می‌باشد، همان «مودّت اهل بیت علیهم السلام» می‌باشد.

●- در پیروی، گام نخست معرفت (شناخت) است و گام بعدی، محبّت (دوست داشتن) است و گام آخر مودّت می‌باشد که یعنی ظهور و بروز محبّت در اندیشه، مواضع، گفتار و کردار. لذا مرتبۀ آخر را اجر رسالت بیان نمود. یعنی هم شناخت پیدا کنید، هم محبّت قلبی داشته باشید و هم آن محبّت را آشکار سازید.

سه - برخورداران از عقل (خرد)، این سخن و دعوت را می‌پذیرند و تبعیت می‌کنند.

بنابراین، «اخلاق - مواضع نظری و عملی مؤمن»، در گام نخست، اجتناب از هر نوع طاغوت، عصیان‌گر و متمرّد می‌باشد و در گام بعدی، شناخت و محبّت و مودّت اهل عصمت علیهم السلام می‌باشد که در اطاعت و تبعیت از ایشان تجلی می‌یابد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.  

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره زمر