پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

از کجا دانسته شد که آنان فقط به خاطر حفظ وحدت، به عایشه «امّ المؤمنین» می‌گویند؟!

مسلمانان، اعم از شیعه و سنّی، نباید به خاطر تعصبات خود، خلاف قرآن مجید چیزی بگویند؛ تفسیر به رأی نمایند؛ از قرآن کریم عقب مانده و یا پیشی بگیرند.

«امّ المؤمنین»، وصفی است که خداوند سبحان در قرآن مجید، در مورد تمامی همسران پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله بیان نموده است.

امّ المؤمنین

برخی گمان دارند که «امّ المؤمنین»، یک لقب فضیلتی، یا تعریف و تمجید می‌باشد! برخی به خاطر این برداشت نادرست، دچار شک و شبهه می‌شوند؛ برخی فریب می‌خورند؛ و برخی دیگر از آن برای تبلیغ به سود اهدف خود و ضد تبلیغ علیه دیگران، سوء استفاده می‌کنند!

«امّ المؤمنین»، فقط بیان یک ویژگیِ نسبیّتی می‌باشد، بدون لحاظ نمودن ویژگی‌های مثبت یا منفی دیگر.

وقتی می‌گویید: «این خانم مادر است و یا حکم مادر را دارد» - «یا این خانم یا آقا معلم است - یا وزیر است - یا پادشاه، ملکه یا رئیس جمهور است و ...»، صرف نظر از این است که مؤمن است یا کافر، متقی است یا فاسد، عالِم است یا جاهل، عادل است یا ظالم و ... .

حکم فقهی

«مادر مؤمنین» برشمردن همسران پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله که در قرآن مجید به آن تصریح شده است، یک «حکم فقهی» بوده است، نه بیان مقامات آنان. مِثل این است که گفته شود: «این دختران، خواهران شما هستند و ازدواج با خواهر حرام است»؛ و این حکم، صرف نظر از این است که آنها چگونه انسان‌ها و خواهرانی می‌باشند؛ شاید یکی از آنها مؤمن باشد و دیگری مشرک، یکی مسلمان باشد و دیگری منافق، یکی صالحه باشد و دیگری فاسد و ...! اما در هر حال خواهرند و ازدواج با آنها حرام است.

در یک آیه فرمود:

«النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا» (الاحزاب، 6)

- پيامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است؛ و همسران او مادران آنها [مؤمنان] محسوب مى‌شوند؛ و خويشاوندان نسبت به يكديگر از مؤمنان و مهاجران در آنچه خدا مقرّر داشته اولى هستند، مگر اينكه بخواهيد نسبت به دوستانتان نيكى كنيد (و سهمى از اموال خود را به آنها بدهيد)؛ اين حكم در كتاب (الهى) نوشته شده است.

و در آیۀ دیگری فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلَا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لَا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمًا» (الأحزاب، 53)

- اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! در خانه‌هاى پيامبر داخل نشويد مگر به شما براى صرف غذا اجازه داده شود، در حالى كه (قبل از موعد نياييد و) در انتظار وقت غذا ننشينيد؛ امّا هنگامى كه دعوت شديد داخل شويد؛ و وقتى غذا خورديد پراكنده شويد، و (بعد از صرف غذا) به بحث و صحبت ننشينيد؛ اين عمل، پيامبر را ناراحت مى نمايد، ولى از شما شرم مى‌كند (و چيزى نمى‌گويد)؛ امّا خداوند از (بيان) حق شرم ندارد! و هنگامى كه چيزى از وسايل زندگى را (بعنوان عاريت) از آنان [همسران پيامبر] مى‌خواهيد از پشت پرده بخواهيد؛ اين كار براى پاكى دلهاى شما و آنها بهتر است! و شما حق نداريد رسول خدا را آزار دهيد، و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسرى خود درآوريد كه اين كار نزد خدا بزرگ است!

یک - براساس صریح آیه در قرآن مجید، شیعیان نیز تمامی همسران پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله را «امّ المؤمنین» می‌دانند؛ یعنی برای آنها نیز حکم مادر را دارند؛ خواه مطیع امر رسول الله صلوات الله علیه و آله بوده باشند، و یا ایشان را آزار نیز داده باشند.

دو - بر اساس آیه‌ای دیگر، ازدواج آنها با دیگران و دیگران با آنها حرام بوده است، چنان که ازدواج با هر مادر تنی یا مادر رضاعی (شیری) نیز حرام است، و با برادر و خواهر رضاعی نیز حرام است.

سه - این دو آیه، در توصیف و شرح مقام و منزلت همسران ایشان نیست، بلکه توصیف جایگاه و نسبت آنان به مؤمنان، و یک حکم فقهی می‌باشد و می‌فرماید: «همسران ایشان، حکم مادران شما را دارند، لذا نباید با آنان ازدواج نمایید».

نکته

در تبلیغات‌های نادرست و هدفمند، نسبت افراد به اولیاء الله را دلیل و سند فضیلت آنها بر شمرده‌اند، و این اختصاصی به امروز ندارد؛ منتهی امروزه با توجه به امکانات فضای مجازی، دوباره همان ادعاهای گذشتگان را فرافکنی می‌کنند.

●- باید بدانیم که هیچ نسبتی به انبیا و اولیای الهی علیهم السلام، دلیلی بر کرامت و فضیلت آنان نمی‌باشد؛ چنان که فرزند حضرت نوح علیه السلام، ایمان نیاورد و چون دیگران با عذاب الهی هلاک شد - عموی حضرت ابراهیم علیه السلام که حکم پدر و سرپرست را داشت، بت‌ساز و بت‌فروش بود - همسران حضرات نوح و لوط علیهما السلام، ایمان نیاورد و چون دیگران به عذاب الهی دچار شدند - فرزند امام نقی و برادر امام حسن عسکری علیهما السلام، به فسق مشهور بود و «جعفر کذّاب» نامیده شد و ... .

«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ» (التّحریم، 10)

- خداوند براى كسانى كه كافر شده اند به همسر نوح و همسر لوط مثَل زده است، آن دو تحت سرپرستى (همسران) دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولى به آن دو خيانت كردند و ارتباط با اين دو (پيامبر) سودى به حالشان (در برابر عذاب الهى) نداشت، و به آنها گفته شد: «وارد آتش شويد همراه كسانى كه وارد مى‌شوند.

●- در قرآن کریم، از یک سو تصریح شده که تمامی همسران پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، حکم مادر را دارند و ازدواج با آنها ممنوع و حرام است، و از سویی دیگر تصریح شده که برخی از این همسران، ایشان را آزار می‌دادند‌ و اذیت می‌کردند، اسرارشان را فاش می‌کردند و خداوند متعال خطاب به آنان فرمود:

«إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ» (التّحریم، 4)

- اگر شما (دو همسران پیامبر) از كار خود توبه كنيد (به نفع شماست، زيرا) دلهايتان از حق منحرف گشته؛ و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهيد، (كارى از پيش نخواهيد برد) زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتيبان اويند.

و در تمامی تفاسیر و منابع معتبر حدیثیِ سنّی‌ها نیز تصریح شده که مقصود از این «دو همسر»، عایشه و حفصه می‌باشند.

قرطبی نوشته:

«این سخن خداوند «ضرب الله...» مثلی است که خداوند به منظور ترساندن عایشه و حفصه نازل کرده است؛ در آن هنگام که مخالفت کردند و علیه رسول خدا هم‌پیمان شدند» (قرطبی،  الجامع لاحکام القرآن، ج۱۸، ص۲۰۲)

بخاری نوشته:

از ابن‌عباس نقل شده است که می‌گفت: می‌خواستم از عمر سؤال کنم که‌ ای امیرمؤمنان! آن دو زنی که بر ضدّ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هم‌پیمان شدند، چه کسانی بودند؟ سخنم را تمام نکرده بودم که عمر گفت: حفصه و عایشه بودند. (صحیح البخاری، ج۶، ص۱۵۸)

و ده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها سند دیگر.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار؛ متشکریم.

پرسش:

آیا این که رهبر، مراجع و ...، دشمن امیرالمؤمنین علیه السلام و ... (عایشه) را به خاطر حفظ وحدت «امّ المؤمنین» می‌گویند درست و صحیح است؟!

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/quran/12214.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن